PNG is an image format that has a history of development beginning in 1995, and it is still a popular, long living format. Generally, it is known for its features such as lossless compression and the ability to handle transparent pixels.
However, we do not look at image formats from a general point of view, but rather think of ways to glitch them. When we look at PNG from the point of view of glitch, what kind of peculiarity does it have?
Checksum
We should first look into the checksum system of the CRC32 algorithm. It is used to confirm corrupted images, and when it detects corruption in an image file, normal viewer applications refuse to display it. Therefore, it is impossible to generate glitches using simple methods such as rewriting part of the binary data using text editors or binary editors (you will completely fail). In other words, the PNG format is difficult to glitch.
We need to create glitches accordingly to the PNG specification in order to avoid this failure. This means that we must rewrite the data after decoding CRC32, re-calculate it and attach it to the edited data.
State
Next we want to look at the transcode process of PNG. The chart shown below is a simplified explanation of how PNG encoding flows.
Figure 1) PNG encoding flow
Each of the four states that are shown above can be glitch targets. However, glitching the the first “Raw Data” is the same as glitching BMP, so it technically isn’t a PNG glitch (at the end, it is the same as PNG with the None filter applied. I will explain this in the next section). The final “Formatted PNG” glitch will not work because of the checksum system I mentioned above.
This means that PNG glitches can be made when the “Filtered Data” or “Compressed Data” is manipulated. I will explain about filters in the following subsection. When “Filtered Data” is glitched, it shows a distinctive effect; patterns that look like flower petals scatter around the image. The difference between the filters become clear when the “Filtered Data” is glitched. On the other hand, “Compressed Data” glitches are flavored by their own compression algorithm, which is Deflate compression. It shows an effect similar to a snow noise image.
There are elements else besides the transcoding process that could also influence the appearance of glitches such as transparent pixels and interlaces.
Five filters
The factor that characterizes the appearance of glitches the most is the process called filter. The filter converts the uncompressed pixel data of each scanline using a certain algorithm in order to improve the compression efficiency. There are five types of filters that include four algorithms called Sub, Up, Average and Paeth, and also None (which means no filter applied). PNG images are usually compressed after the most suitable filter is applied to each scanline, and therefore all five filters are combined when PNG images are made.
These five filters usually only contribute to the compression efficiency, so the output result is always the same no matter which filter is applied. However, a clear difference appears in the output result when the filtered data is damaged. It is difficult to recognize the difference of the filters when an image is optimized and has all five filters combined, but the difference becomes obvious when an image is glitched when the same, single filter is applied to each scanline.
I will show the difference of the effect that each filter has later on, but when we look close into the results, we will understand which filter is causing which part of the beauty of PNG glitches (yes, they are beautiful) to occur.
I will show the actual glitch results in the next section.
Glitching: In practice
Figure 2) Original PNG imageFigure 3) Glitched PNG image
I have shown two PNG images above: one is an image before it has been glitched, and one is an image that has been glitched.
This is a Filtered Data glitch, which I explained in the previous section.
The original PNG has optimized filters applied to each scanline, and all of the five filters have been combined. The glitch reveals how the five filters were balanced when they were the combined.
Difference between filters
Lets look into the difference between each filter type.
Figure 4) Glitched PNG, filtered with NoneFigure 5) Magnified view of fig. 4
The image above has applied “None (no filter)”, meaning that it is a raw data glitch. Each pixel stands alone in this state and do not have any relationship with the others, so a single re-wrote byte does not have a wide range influence.
Figure 6) Glitched PNG, filtered with SubFigure 7) Magnified view of fig. 6
This is a glitched image that has the filter “Sub” applied to each scanline. When the Sub algorythm is applied, the target pixel rewrites itself by refering to the pixel that is right next to it. This is why the glitch pattern avalanches towards the right side.
Figure 8) Glitched PNG, filtered with UpFigure 9) Magnified view of fig. 8
This is the filter “Up”. This filter is similar to Sub, but its reference direction is the top and bottom.
Figure 10) Glitched PNG, filtered with AverageFigure 11) Magnified view of fig. 10
The filter “Average” refers to a diagonal direction. It shows a meteor like tail that starts from the damaged pixel. The soft gradation effect is also one of the peculiarities of this filter. The result of a PNG glitch when the Average filter is applied is a glitch that lacks glitchiness, and is also the most delicate portion of PNG glitching.
Figure 12) Glitched PNG, filtered with PaethFigure 13) Magnified view of fig. 12
The filter “Paeth” has the most complicated algorithm when compared with the others. It also has the most complicated glitch effect. The glitch will affect a wide range of areas even with the least byte re-writing. The keynote effect of PNG glitch is caused by this filter; the figure shown in the original image is maintained, but is intensely destroyed at the same time.
Glitch after compression
Figure 14) Glitched PNG, after compressedFigure 15) Magnified view of fig. 14
This is a glitch of the state that I referred to as Compressed Data in the previous section. A snowstorm effect appears, and it is difficult to recognize the original figure in the image. It infrequently remains to show effects of the filters. The image is often completely destroyed.
Transparence
Lets look into what happens when an image that includes transparent pixels is glitched.
Figure 16) Original PNG image with alpha pixelsFigure 17) Glitched PNG, with alpha pixels
The transparency comes as an effect. Especially the filter “Average” seems to blend transparent pixels gradually. A 100% gathering of transparent pixels is handled in the same way as a solid colored section. You can tell that the filter “Up” is often applied to solid colored sections.
(There is a possibility that newer general-purpose image formats switch their compression scheme of each part depending on if the image is a solid colored section, or else a complicated image such as photographs. The use of images that include solid colored sections for testing glitches is an effective method. One example is a WebP. )
Interlace
Figure 18) Glitched PNG, with interlaceFigure 19) Magnified view of fig. 18
PNG interlaces are divided into seven passes, using the Adam7 algorithm based on 8×8 pixels. We are able to visualy observe that algorithm when an interlaced PNG is glitched. We can also confirm a stitched effect, and that its angle has become narrow towards the Average filter (see appendix B).
Conclusion
PNG is a very simple format compared to JPEG or other new image formats. The filter algorithms are like toys, and its compression method is the same as oldschool Zip compression. However, this simple image format shows a surprisingly wide range of glitch variations. We would perhaps only need one example to explain a JPEG glitch, but we need many different types of samples in order to explain what a PNG glitch is.
PNG was developed as an alternative format of GIF. However, when it comes to glitching, GIF is a format that is too poor to be compared with PNG. PNG has prepared surprisingly rich results that have been concealed by the checksum barrier for a long time.
Appendix A: PNGlitch library
The author released a tiny script for PNG glitch in 2010. Back then, it only removed the CRC32 and added it back again after the internal data was glitched.
Since then, the author has continued to rewrite the script and make improved versions of it for the purpose of using it in his own work, but he decided to make a library that adopts his know-how in 2014. The Ruby library PNGlitch came out as the result.
Every glitch image that appears in this article is made by using this library.
Appendix A explains how to use the PNGlitch library.
(The user must have a certain level of knowledge of the Ruby language in order to understand the code snippet samples.)
How to use this library: The Simple Way
png = PNGlitch.open '/path/to/your/image.png'
png.glitch do |data|
data.gsub /\d/, 'x'
end
png.save '/path/to/broken/image.png'
png.close
The code above can also be written in a different way, like the one below.
PNGlitch.open('/path/to/your/image.png') do |png|
png.glitch do |data|
data.gsub /\d/, 'x'
end
png.save '/path/to/broken/image.png'
end
The glitch method handles compressed and decompressed data as a single string instance. It is handy, but on the other hand the memory usage amount can become enormous. When the memory usage is an issue, the user can write a code that uses IO instead of String like the one below.
PNGlitch.open('/path/to/your/image.png') do |png|
buf = 2 ** 18
png.glitch_as_io do |io|
until io.eof? do
d = io.read(buf)
io.pos -= d.size
io.print(d.gsub(/\d/, 'x'))
end
end
png.save '/path/to/broken/image.png'
end
PNGlitch also provides a method to manipulate each scanline.
PNGlitch.open('/path/to/your/image.png') do |png|
png.each_scanline do |scanline|
scanline.gsub! /\d/, 'x'
end
png.save '/path/to/broken/image.png'
end
The first example that uses the glitch method sometimes destroys bytes that express the filter type, so it might output a file that cannot be opened by certain viewer applications. The each_scanline method is much safer, and the memory usage is also low. It is a thorough method, but it takes more time than the glitch method.
How to use this library: Complex Manipulatin
Scanline data is made out of pixel data and the filter type value.
The user can also rewrite pixel data using Scanline#replace_data.
png.each_scanline do |scanline|
data = scanline.data
scanline.replace_data(data.gsub(/\d/, 'x'))
end
The user can also use Scanline#gsub! and do treatments like String#gsub!.
png.each_scanline do |scanline|
scanline.gsub! /\d/, 'x'
end
The user can confirm the filter type of the PNG file by running the command below. Internally, the filter types None, Sub, Up, Average and Paeth are all expressed by numeric values between 0 and 4.
puts png.filter_types
The user can also check each filter type using each_scanline.
png.each_scanline do |scanline|
puts scanline.filter_type
scanline.change_filter 3
end
The sample above has had each filter type changed to 3 (Average). change_filter properly applies the new filter type. This treatment will not cause glitches to occur because the filter is re-calculated and the PNG will be properly formatted. This also means that the resulting image will appear as the same to our eyes.
However, the difference of each filter has a large influence on the glitches.
PNGlitch.open(infile) do |png|
png.each_scanline do |scanline|
scanline.change_filter 3
end
png.glitch do |data|
data.gsub /\d/, 'x'
end
png.save outfile1
end
PNGlitch.open(infile) do |png|
png.each_scanline do |scanline|
scanline.change_filter 4
end
png.glitch do |data|
data.gsub /\d/, ‘x’
end
png.save outfile2
end
The output results of the two samples above are completely different. The difference is in the filters.
The code examples that I have explained are all manipulations done to the “Filtered Data” state. When the users want to glitch “Compressed Data” in PNGlitch, they must use the glitch_after_compress method.
png.glitch_after_compress do |data|
data[rand(data.size)] = 'x'
data
end
Appendix B includes a list of glitch variations that were not covered in the main article. This catalogue will reveal how wide the variety of PNG glitch expressions can be.
I will define 3 simple methods to destroy data.
Replace:
Randomly rewrite the byte string.
Transpose:
Divide the byte string into large chunks and re-arrange them.
Defect:
Randomly delete the byte string (to rewrite as an empty string).
It mentions five types of filters which are: Sub, Up, Average, Paeth, and the optimized and combined filter.
It also shows 120 patterns of combinations of if there is an alpha or not, if it is interlaced or not, and which state was glitched.
The generating script is shown at the end.
count = 0
infiles = %w(lena.png lena-alpha.png)
infiles.each do |file|
alpha = /alpha/ =~ file
[false, true].each do |compress|
[false, true].each do |interlace|
infile = file
if interlace
system(“convert -interlace plane %s tmp.png” % infile)
infile = ‘tmp.png’
end
[:optimized, :sub, :up, :average, :paeth].each do |filter|
[:replace, :transpose, :defect].each do |method|
count += 1
png = PNGlitch.open infile
png.change_all_filters filter unless filter == :optimized
options = [filter.to_s]
options << ‘alpha’ if alpha
options << ‘interlace’ if interlace
options << ‘compress’ if compress
options << method.to_s
outfile = “lena-%03d-%s.png” % [count, options.join(‘-‘)]
process = lambda do |data, range|
case method
when :replace
range.times do
data[rand(data.size)] = ‘x’
end
data
when :transpose
x = data.size / 4
data[0, x] + data[x * 2, x] + data[x * 1, x] + data[x * 3..-1]
when :defect
(range / 5).times do
data[rand(data.size)] = ”
end
data
end
end
unless compress
png.glitch do |data|
process.call data, 50
end
else
png.glitch_after_compress do |data|
process.call data, 10
end
end
png.save outfile
png.close
end
end
end
end
end
File.unlink ‘tmp.png’
Appendix C: Incorrect filters
A PNG scanline consists of a combination of a filter type byte and filtered pixel data. Deliberately making an incorrect combination is another technique in PNG glitching.
Figure C.1) PNG applied wrong filter types
The image above is generated by the code below.
In PNGlitch, the method graft is prepared so that the user can attach an incorrect filter type to a scanline.
require 'pnglitch'
PNGlitch.open('png.png') do |png|
png.each_scanline do |line|
line.graft rand(5)
end
png.save "png-glitch-graft.png"
end
This technique is convenient, even for checking how different the glitching effect of each filter is. Next five images are the results that applied one particular filter type byte to every scanline, without modifying scanline data.
Figure C.2) PNG applied wrong filter types, changing every filter type as NoneFigure C.3) PNG applied wrong filter types, changing every filter type as SubFigure C.4) PNG applied wrong filter types, changing every filter type as UpFigure C.5) PNG applied wrong filter types, changing every filter type as Average Figure C.6) PNG applied wrong filter types, changing every filter type as Paeth
require 'pnglitch'
(0..4).each do |filter|
PNGlitch.open('png.png') do |png|
png.each_scanline do |line|
line.graft filter
end
png.save "png-glitch-graft-#{filter}.png"
end
end
Implementation of an incorrect filter
What will happen if an incorrect filter is implemented? PNGlitch is designed to allow the user to freely change filter methods, so the user can test what happens at that state. A normal viewer application that uses a standard filter method is decoding a PNG image that is encoded by a distinctive filter method. This will perhaps generate an algorithmic glitch (I will not argue about if we should call that a glitch or not). The images below are part of such generated images.
Figure C.7) PNG encoded with an incorrect filter 1
require 'pnglitch'
PNGlitch.open('png.png') do |p|
p.each_scanline do |l|
l.register_filter_encoder do |data, prev|
data.size.times.reverse_each do |i|
x = data.getbyte(i)
v = prev ? prev.getbyte(i - 1) : 0
data.setbyte(i, (x - v) & 0xff)
end
data
end
end
p.output 'png-incorrect-filter01.png'
end
Figure C.8) PNG encoded with an incorrect filter 2
require 'pnglitch'
PNGlitch.open('png.png') do |p|
p.change_all_filters 4
p.each_scanline do |l|
l.register_filter_encoder do |data, prev|
data.size.times.reverse_each do |i|
x = data.getbyte(i)
v = prev ? prev.getbyte(i - 6) : 0
data.setbyte(i, (x - v) & 0xff)
end
data
end
end
p.output 'png-incorrect-filter02.png'
end
Figure C.9) PNG encoded with an incorrect filter 3
require 'pnglitch'
PNGlitch.open('png.png') do |png|
png.change_all_filters 4
sample_size = png.sample_size
png.each_scanline do |l|
l.register_filter_encoder do |data, prev|
data.size.times.reverse_each do |i|
x = data.getbyte i
is_a_exist = i >= sample_size
is_b_exist = !prev.nil?
a = is_a_exist ? data.getbyte(i - sample_size) : 0
b = is_b_exist ? prev.getbyte(i) : 0
c = is_a_exist && is_b_exist ? prev.getbyte(i - sample_size) : 0
p = a + b - c
pa = (p - a).abs
pb = (p - b).abs
pc = (p - c).abs
pr = pa <= pb && pa <= pc ? a : pb <= pc ? b : c
data.setbyte i, (x - pr) & 0xfe
end
data
end
end
png.output 'png-incorrect-filter03.png'
end
Figure C.10) PNG encoded with an incorrect filter 4
require 'pnglitch'
PNGlitch.open('png.png') do |p|
p.change_all_filters 2
p.each_scanline do |l|
l.register_filter_encoder do |data, prev|
data.size.times.reverse_each do |i|
x = data.getbyte(i)
v = prev ? prev.getbyte(i) : 0
data.setbyte(i, (x - v) & 0xfe)
end
data
end
end
p.output 'png-incorrect-filter04.png'
end
Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο The Art of PNG Glitch
When starting out in photography, a lot of beginners are confused about RAW and JPEG formats while shooting. There are plenty of explanations out there, but with us being photographers, it’s easier for us to comprehend a visual reference.
I’ve had the option of shooting RAW since my Canon 20D over 10 years ago and even though I’ve never shot JPEG since then, I never actually compared a RAW with JPEG to see the data I would’ve been losing if I let the camera compress the files itself.
So I decided to do an extreme test: I used a Canon 70D to shoot a photo of a pure black image. I did this by not having a lens on the camera at all and just taking a shot with the lens cap on. I had my camera set to RAW+JPEG so I got the image in both formats directly from the camera. I shot these at 1/60s with the ISO at 3200 and at first glance, they are both identical and pure black:
RAW (left) and JPEG (right), as they looked straight out of camera.
Using Adobe’s Camera RAW editor, I bumped the exposure up 5 stops for both files and was amazed at what both images actually looked like.
The RAW black photo increased by 5 stops.
The JPEG black photo increased by 5 stops.
Here are both images, side by side and cropped:
Crops of the RAW (left) and JPEG (right) after boosting exposure by 5 stops.
As you can clearly see, the two look nothing alike — it’s almost impossible to guess that they started as the same image. This is something to consider if you’re a JPEG shooter. Your shadows can look relatively inconsistent and discolored if you need to do extra processing. On the opposite end, RAW has a very uniform noise across the whole spectrum.
I’ll admit neither look too pretty, but these are extreme cases of pushing the limits of the shadows in an image and its worth acknowledging for anyone who takes their craft seriously. If you have the capability with your camera and don’t want your photo looking like the swamp thing, do yourself a favor and shoot RAW!
About the author: Austin Paz is a photographer and traveler based in New York City. You can find more of his work and writing on his website and Instagram. This article was also published here. http://petapixel.com/2016/02/04/heres-a-crazy-comparison-between-raw-and-jpeg/
Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο a Crazy Comparison Between RAW and JPEG
Φωτογραφία:«Το αλφάβητο του Οπτικού Πολιτισμού» Σύντομη αναδρομή στην τέχνη και τεχνικές της φωτογραφίας
Σημειώσεις για το Μάθημα «Οπτική Επικοινωνία» Χειμερινού Εξαμήνου Ειρήνη Γιανναρά
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή
Η Ιστορία της Φωτογραφίας (ή «Από τον Αριστοτέλη στη Natasha»)
2.1.2. Αιγύπτιοι – Αριστοτέλης– 1000μ.Χ.
2.1.3. Camera Obscura
2.1.4. Leonardo Da Vinci
2.1.5. Βελτιώσεις της Camera Obscura
2.1.6. Οι πρώτες προσπάθειες αποτύπωσης φωτογραφιών
2.1.7. Ηλιογκραβούρα
2.1.8. Νταγκεροτυπία
2.1.9. Ταλμποτυπία
2.1.10. Η 1η Μηχανή Κουτί
2.1.11. Φωτογραφική Μηχανή «Μαμούθ»
2.1.12. Υγρή Πλάκα – Αμβροτυπία –Σιδεροτυπία
2.1.13. Kodak – Eastman
2.1.14. Νέες Ανακαλύψεις – Leica
2.1.15. Θέατρο Σκιών
2.1.16. Μαγικός Φανός
2.1.17. Πρώτες Μορφές Κινηματογράφου
2.1.18. ∆ιόραμα – Θαυματοτρόπιο
2.1.19. Πραξινοσκόπιο
2.1.20. Φωτογραφικό Περίστροφο
2.1.21. Κινητοσκόπιο
2.1.22. Κινηματογράφος – Lumiere
2.1.23. Έγχρωμη Φωτογραφία
2.1.24. Ιστορία της Ολογραφίας
2.1.25. Φωτογραφία – Ολογραφία: ∆ύο απόψεις του ίδιου κόσμου
2.1.26. Υπέρυρθη Φωτογραφία
2.1.27. Φωτογραφία Εγγύς Υπέρυρθου (Θερμογράφημα)
2.1.28. Φωτογραφία Ακτίνων – γ
2.1.29. Φωτογραφία Ακτίνων Χ και Υπεριώδης
2.1.30. Φωτογραφίες με Ατομικά Σωματίδια
2.1.31. Φωτογραφίες Θερμών Αερίων
2.1.32. Φωτογραφίες Περίθλασης Ακτίνων – Χ και Ιόντων
2.1.33. Φωτογραφίες Kirlian
2.1.34. Ψηφιακή Φωτογραφία
Είδη Φωτογραφικών Μηχανών
3.1.2. Μηχανή Νάνος – Ντετέκτιβ
3.1.3. Φωτογραφική Μηχανή Μινιατούρα
3.1.4. Φωτογραφική μηχανή Studio
Η Λειτουργία της Φωτογραφικής ∆ιαδικασίας
2
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
4.1.2. Η Φωτογραφική Μηχανή
4.1.3. Φακοί
4.1.4. Βάθος Πεδίου
4.1.5. Φίλτρα
4.1.6. Φωτισμός Αντικειμένων
4.1.7. Λήψη
4.1.8. Σκοτεινός Θάλαμος
4.1.9. Έκθεση
4.1.10. Μεγεθυντήρας
4.1.11. Επεξεργασία Φιλμ
4.1.12. Ασπρόμαυρο Φιλμ
4.1.13. Έγχρωμο Φιλμ
4.1.14. Ειδικά Φιλμ
4.1.15. Επεξεργασία Χαρτιού
5. Κινηματογράφος
6. Ολογραφία
5.1.2. Κινηματογραφικά Φιλμ
5.1.3. Κινηματογραφική Μηχανή Προβολής
5.1.4. Κινηματογραφικές Μηχανές Λήψης
6.1.2. ∆ιάταξη Ολογραφίας
6.1.3. Ολόγραμμα Ανάκλασης
6.1.4. Ολόγραμμα Μεταβίβασης
Η Φωτογραφία στον 21ο Αιώνα
Χρονολόγιο : Σύντομη Ιστορία της Φωτογραφίας 8.1.2. Προϊστορία
8.1.3. 19ος Αιώνας
8.1.4. 20ος Αιώνας
Σύντομο Λεξιλόγιο της Φωτογραφικής Τέχνης
Φωτογραφία στο ∆ιαδίκτυο: Χρήσιμες ∆ιευθύνσεις
10.1.2. Η Γενεαλογία της Φωτογραφίας
10.1.3. Μαθήματα ∆ια ∆ικτύου
10.1.4. Εταιρίες και Προϊόντα
10.1.5. ∆ικτυακά Albums
10.1.6. Περιοδικά – Συλλογές
3
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, λέει το γνωμικό, και όλοι θα ήμασταν περισσότερο από έτοιμοι να προσυπογράψουμε τη δήλωση αυτή, αν ως εικόνα εννοούμε μια φωτογραφία. Η ιστορία της φωτογραφίας αρχίζει από ένα δωμάτιο ή ένα κουτί εντελώς σκοτεινό, που στην μία άκρη έχει μία γυαλιστερή επιφάνεια και στην ακριβώς απέναντι άκρη μια πολύ μικρή τρύπα, την Camera Obscura . . .
4
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Η Ιστορία της Φωτογραφίας (ή Από τον Αριστοτέλη … στη Natasha) Αιγύπτιοι – Αριστοτέλης – 1000 μ.Χ Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και ο Αριστοτέλης τυχαία παρατήρησαν το είδωλο του Ήλιου πάνω στο έδαφος, καθώς οι ακτίνες περνούσαν ανάμεσα από μια τρύπα που είχαν σχηματίσει τα φύλλα ενός δέντρου. Μέχρι το 1000 μ.Χ. οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα μάτια ακτινοβολούν φως που σχηματίζει με κάποιο ανεξιχνίαστο τρόπο τις εικόνες. Έτσι εξηγούσαν το γεγονός ότι αν καλύψουμε τα μάτια μας, δε βλέπουμε τίποτα. Αφού δεν εκπέμπουν φως, δε σχηματίζονται και εικόνες! Το 1020 μ.Χ., ο Άραβας Αλχαζέν περιέγραψε το φαινόμενο των ειδώλων από σχισμές υποστηρίζοντας ότι τα μάτια μας δεν εκπέμπουν, αλλά απορροφούν φωτεινές ακτίνες, σχηματίζοντας τις εικόνες στο εσωτερικό τους. Η Camera Obscura Η ιστορία της φωτογραφίας αρχίζει από ένα δωμάτιο ή ένα κουτί εντελώς σκοτεινό, που στην μία άκρη έχει μία γυαλιστερή επιφάνεια και στην ακριβώς απέναντι άκρη μια πολύ μικρή τρύπα. Οι ακτίνες του φωτός ταξιδεύουν σε ευθεία γραμμή, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται ανάποδα πάνω στη γυαλιστερή επιφάνεια μια εικόνα των αντικειμένων που βρίσκονται έξω από το δωμάτιο (ανεστραμμένο είδωλο). Στους επόμενους αιώνες, πολλοί ασχολήθηκαν με την camera obscura και σε πολλούς δόθηκε λανθασμένα η πατρότητα αυτής της ανακάλυψης, όπως στον Roger Bacon, τον Etien de Silouette, τον Leonardo Da Vinci ή τον Giovanni Battista Della Porta Leonardo Da Vinci Ιταλός καλλιτέχνης και μηχανικός. Ο Da Vinci διακρίνεται για την λεπτομερή, επιστημονική και ιδιαίτερα προσωπική ανάλυση του χρώματος και της σκιάς στα έργα του. Συνήθιζε δε, να γράφει σημειώσεις για την πρόοδο των έργων του αντίστροφα στο περιθώριο του χαρτιού ή του καμβά. Σε πολλούς πίνακες χρησιμοποιούσε φωτοσκιάσεις για να φτιάξει μια εικόνα.
5
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Βελτιώσεις της Camera Obscura Το 1550 έγινε η προσθήκη από τον Girolamo Gardano, ενός διπλού κοίλου φακού στην τρύπα εισόδου του φωτός. Η καμπύλη επιφάνεια του φακού πρέπει να διαμορφωθεί πολύ προσεχτικά, αν θέλουμε να πετύχουμε καλή εστίαση. Οι πρώτοι φακοί κατα–σκευάζονταν πάνω σε τροχούς αγγειοπλαστικής με κάποιο καλούπι και με λείανση. Το 1568 έγινε η προσθήκη από τον Daniello Barbaro, ενός διαφράγματος που επέτρεπε την εστίαση της εικόνας (νετάρισμα). Το 1573 ο Danti χρησιμοποίησε ένα κυρτό φακό για να ανορθώνει το είδωλο. Το 1636, ο Daniel Schwenter εφεύρε ένα σύστημα φακών διαφορετικών εστιακών αποστάσεων, πρόδρομο του σημερινού ζουμ. Το 1676, ο Johann Christoph Sturm πρόσθεσε ένα καθρέπτη μπροστά από το φακό, γυρτό σε γωνία 45 μοιρών, δημιουργώντας την πρώτη ρεφλέξ μηχανή του κόσμου. Οι πρώτες προσπάθειες αποτύπωσης φωτογραφιών Όλοι όσοι χρησιμοποίησαν την camera obscura, ονειρεύτηκαν σίγουρα την αποτύπωση της εικόνας με ένα μόνιμο τρόπο. Το 1604 ο Ιταλός φυσικός Angelo Sala παρατήρησε ότι ορισμένες ενώσεις του αργύρου μαυρίζουν μετά την έκθεσή τους στο ηλιακό φως. ∆εν μπόρεσε όμως να σταθεροποιήσει τη χημική αυτή αντίδραση πριν ξεθωριάσει η εικόνα, αφήνοντας το πρόβλημα άλυτο. Το 1725 ο Γερμανός Johan Heinrich Schulze και ο T. Wedgwood ένα αιώνα αργότερα, πέτυχαν την πρώτη εφήμερη φωτογραφία, δηλαδή τη λευκή σιλουέτα αντικειμένων που τοποθετούσαν σε φωτοευαισθητοποιημένο χαρτί από άλατα αργύρου. Στάθηκε όμως αδύνατο να διατηρήσουν αυτή την εικόνα στο χαρτί (στερέωση). Ηλιογκραβούρα – Niepce O Nicephore Niepce προσπαθώντας να αποτυπώσει την εικόνα της camera obscura, χρησιμοποίησε χλωριούχο άργυρο και κατάφερε να αποτυπώσει μια αρνητική εικόνα, χωρίς όμως να πετύχει τη στερέωσή της. Το 1826 και χωρίς να αντιληφθεί τη σημασία της αρνητικής εικόνας, στράφηκε σε ένα είδος φυσικής ασφάλτου (ιουδαϊκή άσφαλτο) και τελικά κατάφερε να αποτυπώσει απευθείας σε θετικό την πρώτη φωτογραφία της ιστορίας. Η νέα τεχνική ονομάστηκε “ηλιογκραβούρα“.
6
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Νταγκεροτυπία – Daguerre
Περί το 1830, την ίδια εποχή με τον Niepce, ένας επιχειρηματίας στο Παρίσι, ο Louis Jacques Mande Daguerre, εφευρέτης του διοράματος, πρόδρομου του κινηματογράφου, τελειοποίησε την τεχνική της ηλιο–γκραβούρας, με αποτέλεσμα τη “νταγκεροτυπία“, όπου δημιουργήθηκαν δείγματα εικόνων εκπληκτικής καθαρότητας. Ανάλογες εφευρέσεις με τον
Daguerre έκανε ένας άλλος Γάλλος, ο Hippolyte Baillard, χωρίς όμως να αναγνωριστεί ποτέ. Ταλμποτυπία – Talbot Στις αρχές του 18ου αιώνα, έζησε και ο Άγγλος William Henry Fox Talbot (1800-1877), ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί ο πατέρας της σύγχρονης φωτογραφίας. Ήταν από τους πρώτους που ανακάλυψαν τη σχέση αρνητικής και θετικής φωτογραφίας. O Talbot πότισε ένα φύλλο χαρτί με μια χημική ουσία που μαυρίζει όταν πέφτει επάνω της το φως. Έτσι το φως σχημάτιζε αρνητικά είδωλα των αντικειμένων πάνω στο χαρτί. Χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνική μπορούσε να πάρει απεριόριστο αριθμό θετικών αντιγράφων. Το πρώτο αρνητικό ήταν φτιαγμένο από χαρτί και απεικόνιζε το παράθυρο από το σπίτι του Talbot. Σήμερα φυλάγεται στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου και η μέθοδος αυτή ονομάστηκε αρχικά “καλοτυπία” και στη συνέχεια “ταλμποτυπία“. Η 1η μηχανή κουτί – Talbot Στον εφευρέτη William Henry Fox
Talbot ανήκει και το πρώτο βιβλίο με
συλλογή φωτογραφιών, με τίτλο “The
Pencil of Nature”. Ο Talbot κατασκεύασε
και μια μηχανή χρησιμοποιώντας ένα
κουτί. Στο μπροστινό τμήμα υπήρχε ένας
φακός σταθερής εστίασης και μια τρύπα
για τη σκόπευση. Αφού άνοιγε το φωτοφράκτη, το φως από τα αντικείμενα διασταυρωνόταν στο φακό και εστιαζόταν σε μια γυάλινη πλάκα στο πίσω μέρος.
7
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Φωτογραφική μηχανή “Μαμούθ“
Ένα πρόβλημα που υπήρχε στις πρώτες φωτογραφικές μηχανές ήταν οι μεγεθύνσεις. Πολλοί φωτογράφοι είχαν μηχανές με πλάκες μεγέθους 27,9×36,5 cm και ζητούσαν ακόμη μεγαλύτερες. Το 1858, ο Άγγλος C. Thurston Thomson κατασκεύασε μία μηχανή με μήκος 3,6 μέτρα και οι φωτογραφίες ήταν 90χ90 cm. Το ρεκόρ
όμως καταρρίφθηκε το 1900 στις ΗΠΑ με το “Μαμούθ“, που είχε κατασκευαστεί με εντολή της σιδηροδρομικής εταιρείας “Chicago and Alton” με σκοπό να φωτογραφηθεί το νέο πολυτελές τρένο της εταιρείας. Υγρή Πλάκα – Αμβροτυπία – Σιδεροτυπία Το αρνητικό της ταλμποτυπίας διαδέχτηκε η υγρή πλάκα (wet plate), που αρχικά ήταν αλειμμένη με αυγό και ύστερα με μια ουσία γνωστή ως “κολλόδιο“. Την ίδια εποχή αναπτύχθηκε και η “αμβροτυπία“, που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά το αρνητικό της υγρής πλάκας με υπόστρωμα από ύφασμα ή βερνίκι. Ο H.L. Smith κατασκεύασε τη “σιδεροτυπία“, που αντί για γυαλί χρησιμοποιούσε μεταλλική πλάκα. Παρόλο που έδινε μόνο ένα αντίγραφο διαδόθηκε αρκετά μέχρι τα τέλη του 1930. Η υγρή πλάκα έδωσε τη θέση της στη στεγνή πλάκα (dry plate), η οποία δεν ήταν ανάγκη να χρησιμοποιηθεί όσο ήταν ακόμη υγρή. Το 1879 η εφεύρεση της ξηρής πλάκας ζελατίνης οδήγησε στη μείωση του όγκου των μηχανών. Τότε εμφανίστηκαν οι μηχανές που έφεραν μέσα στο σώμα τους από 12-40 φωτογραφικές πλάκες, οι οποίες άλλαζαν ύστερα από κάθε εκφώτιση. Kodak – Eastman Το 1888 ο Geοrge Eastman κατασκεύασε το φιλμ σε ρολό και την πρώτη μηχανή κουτί (box camera) kodak. Το όνομα Κodak το διάλεξε γιατί ήταν μικρό και εύκολο. Η μηχανή Κodak ζύγιζε περίπου ένα κιλό, με διαστάσεις 15χ8χ8 εκ., με σταθερό διάφραγμα και ταχύτητα. Ήταν από το εργοστάσιο φορτωμένη με ένα ρολό ειδικό φωτοευαίσθητο χαρτί, πάνω στο οποίο μπορούσε να αποτυπώσει κανείς μέχρι και 100 στρογγυλές φωτογραφίες με διάμετρο 6,2 εκ. Όταν
8
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
τελείωνε το φιλμ, έστελνε όλη τη μηχανή στο εργοστάσιο για εμφάνιση και τύπωμα. Η εταιρεία Κodak έστελνε πίσω τη μηχανή, φορτωμένη με καινούριο φιλμ, μαζί με εκατό τυπωμένες και κολλημένες σε χαρτί στρογγυλές φωτογραφίες. Νέες Ανακαλύψεις – Leica Το 1913, η Kodak έθεσε σε κυκλοφορία το πρώτο φιλμ για ακτινογραφίες. Το 1924, η Γερμανική εταιρεία Leitz έβαλε σε παραγωγή την πρώτη Leica (από τα πρώτα γράμματα των λέξεων Leitz camera), η οποία χρησιμοποιούσε φιλμ 35 χιλιοστών, όμοιο με αυτό του κινηματογράφου. To 1925, o Seguin κατασκεύασε πυκνωτή αερίου για τη δημιουργία αναλαμπής (φλας) και πέτυχε τη λήψη αντικειμένων κινούμενων με μεγάλη ταχύτητα. Το 1935 ο Osterman κατασκεύασε λυχνίες αναλαμπής με μαγνήσιο. Έκτοτε συνεχείς βελτιώσεις έδωσαν καλύτερους φακούς, ελαφριές μηχανές και απεριόριστες δυνατότητες φωτογράφησης κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Θέατρο σκιών Το πρώτο στοιχείο του κινηματογράφου, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, ήταν η προβολή. Η απλούστερη μορφή προβολής παρουσιάστηκε από τον προϊστορικό άνθρωπο, όταν έριχνε σκιές με το χέρι σε ένα τοίχο υπό το φως της φωτιάς. Πιο σύνθετες εικόνες φωτός και σκιάς παρήχθησαν από το θέατρο σκιών της Άπω Ανατολής. Στο θέατρο σκιών οι επίπεδες φιγούρες ρίχνουν τις σκιές τους πάνω στην οθόνη. Μαγικός φανός Τα πρώτα θεάματα σκιών (Ombres Chinoises)εμφανίστηκαν στην Ευρώπη κατά το 18ο αιώνα. Το1671, ο Ιησουΐτης λόγιος Athanasius Kircher εκθέτει το“Μαγικό Φανό“, που χρησιμοποιούσε λυχνίες και φακούς
για να προβάλλει εικόνες ζώων, ζωγραφισμένες σε γυαλί,σε μια οθόνη. Στη συνέχεια, οι υπεύθυνοι των προβολών
προσπαθούσαν να δώσουν κίνηση στις εικόνες του με τη χρήση τμημάτων του φακού που ολίσθαιναν μηχανικά.
9
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Πρώτες Μορφές Κινηματογράφου Πρώιμες μορφές κινηματογράφου αποτελούν και οι εξελίξεις του Μαγικού Φανού, όπως το “Ειδοφυσικόν” του Philippe Jacques de Loutherbourg, ένα θεαματικό θέατρο φωτός, το Πανόραμα του Robert Barker που παρουσίαζε τεράστιες κυλινδρικές ζωγραφιές (trompe l’oeil) και τα κινητά πανοράματα της βικτωριανής εποχής. ∆ιόραμα – Θαυματοτρόπιο Το 1822 ανοίγει στο Παρίσι το “διόραμα” του Louis-Jacques Mande Daguerre. Αποτελούνταν από τεράστιες ημιδιαφανείς ζωγραφιές που μετασχηματίζονταν από το φως εμπρός και πίσω από την οθόνη. Ένα ξεχωριστό
χαρακτηριστικό του θεάματος αυτού, ήταν η περιστροφική αίθουσα, που μετακινούσε ολόκληρο το κοινό από τη μία εικόνα στην άλλη. Το 1826 ο John Ayrton Paris εκθέτει το “θαυματοτρόπιο“, στο οποίο οι δύο παραστάσεις που ήταν σχεδιασμένες στην κάθε πλευρά ενός δίσκου, έδειχναν να συγχωνεύονται σε μια εικόνα όταν ο δίσκος περιστρεφόταν γύρω από τον άξονά του. Πραξινοσκόπιο Το 1833, ο Αυστριακός Simon Stampfer και ο Βέλγος Joseph Plateau είχαν ταυτόχρονα την ιδέα να σχεδιάσουν μια σειρά παραστάσεων που να δείχνουν τις διαδοχικές φάσεις μιας πράξης γύρω από μια περιφέρεια ενός δίσκου.Όταν ο δίσκος περιστρεφόταν μπροστά από ένα καθρέφτη με τις παραστάσεις να εκτίθενται σε διαλείμματα μέσα από τις εγκοπές στην άκρη του δίσκου, οι παραστάσεις έδειχναν να συγχωνεύονται, δίνοντας την εντύπωση της κίνησης. Το 1834 ήρθε η εξέλιξη με το “στροβοσκόπιο” του Stampher, το “φρενακιστισκόπιο” του Plateau, όπως επίσης και με το “ζωοτρόπιο“. Το 1877 ήρθε το αποκορύφωμα με το “πραξινοσκόπιο” του Emile Reynaud, στο οποίο οι παραστάσεις ήταν θεατές όχι μέσα από σχισμές, αλλά σε ένα περιστροφικό πρίσμα από καθρέφτες
10
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Φωτογραφικό Περίστροφο Στη δεκαετία του 1870-1880, με την ελαχιστοποίηση του χρόνου έκθεσης για φωτογράφηση, δόθηκε η δυνατότητα λήψης φωτογραφιών σε γρήγορη αλληλουχία.
Ο Άγγλος φωτογράφος Eadweard Muybridge κατασκεύασε μία σειρά από συσκευές που κατέγραψαν σειρές φωτογραφιών που έδειχναν ζώα και ανθρώπους σε κίνηση. Το σύνολο αυτών των συσκευών ονομάστηκε “ζωοπραξισκόπιο“. Το 1874, ο Γάλλος φυσιοδίφης Etienne- Jules Marey, για να καταγράψει το πέρασμα της Αφροδίτης από τον Ήλιο και εμπνευσμένος από το “φωτογραφικό περίστροφο” του Pierre-Jules-Cesar Jansen, κατασκεύασε μηχανές με μονό φακό. Κινητοσκόπιο Το 1893, ο Βρετανός William Kenedy Laurie Dickson κατασκεύασε το “κινητοσκόπιο Edison”, που συνδύαζε τη φωτογραφία και την τεχνολογία κίνησης της εικόνας, παρουσιάζοντας το διάτρητο φιλμ των 35 mm που γνωρίζουμε σήμερα. Η εικόνα δεν προβαλλόταν, αλλά γινόταν ορατή με τη μέθοδο του στερεοσκοπίου. Το 1895 άρχισε η τελειοποίηση ενός συστήματος προβολής των ταινιών κινούμενων φωτογραφικών εικόνων του κινητοσκόπιου, με κύριους πρωταγωνιστές τους T. Armat, F. Jenkins και τους αδελφούς Latham στις ΗΠΑ, τους Max και Emil Skladanovsky στη Γερμανία, τον G. Demeney στη Γαλλία και τους R. W. Paul και B. Acres στη Βρετανία.
11
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Κινηματογράφος – Lumiere Το 1895, οι αδελφοί Lumiere παρουσίασαν τον “κινηματογράφο” τους, ένα συνδυασμό κινηματογραφικής μηχανής λήψης και προβολής. Χρησιμοποιούσε φιλμ από celluloid με οδοντωτές τρύπες στο πλάι. Ένα δόντι της μηχανής ξετύλιγε το φιλμ, πηδώντας από τρύπα σε τρύπα. Κουρδιζόταν με μανιβέλα και μπορούσε να παίρνει ή να προβάλλει 16 φωτογραφίες το λεπτό, αρκετές για να δημιουργήσει το αίσθημα της κίνησης. Την 1η Νοεμβρίου του 1895 οι αδελφοί Skladanovsky ήταν οι πρώτοι που πρόβαλαν δημόσια και με εισιτήριο κινούμενες φωτογραφίες στο Βερολίνο, για να ακολουθήσουν την ίδια χρονιά οι αδελφοί Lumiere στο Παρίσι Έγχρωμη Φωτογραφία Η έγχρωμη φωτογραφία στηρίζεται σε
θεωρία του Άγγλου Thomas Young, ο οποίος
το 1802, αναφερόμενος στον I. Newton,διατύπωσε την υπόθεση κατά την οποία τρία
βασικά χρώματα, το ερυθρό, το πράσινο και
το κυανό, αρκούν για το μάτι για την
αναπαραγωγή όλων των χρωμάτων. Το 1848 οBecquerel στηριζόμενος στις παρατηρήσεις
του Maxwell, έλαβε τις πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες. Το 1907 οι αδερφοί Lumiere πετυχαίνουν την παρασκευή τριχρωμίας σε εικόνα. Η νεότερη εποχή της έγχρωμης φωτογραφίας άρχισε από τα εργαστήρια της Kodak το 1935 με το φιλμ Kodachrome. Ένα χρόνο μετά, η Γερμανική εταιρεία Agfa ανέπτυξε τη μέθοδο του Agfacolor. Το 1942 εμφανίστηκε στην αγορά η ανάλογη βελτίωση Kodacolor, η οποία 40 χρόνια μετά συνεχίζει να κυκλοφορεί σε βελτιωμένες συνθέσεις
12
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Ιστορία της Ολογραφίας
Το 1948 ο Dennis Gabor (1900-1979) διατύπωσε τη βασική θεωρία της ολογραφίας. Ήταν αυτός που συνειδητοποίησε ότι μπορούμε να πάρουμε τρισδιάστατα είδωλα διχοτομώντας μια φωτεινή δέσμη. Η τεχνική του Gabor απαιτούσε μια πηγή μονοχρωματικών φωτεινών κυμάτων. Το πρόβλημα αυτό λύθηκε μόλις το 1962 με την εφεύρεση του laser, και έτσι το 1962 ο Hemet Smith τράβηξε το πρώτο ολόγραμμα. Φωτογραφία–Ολογραφία : δύο απόψεις του ίδιου κόσμου Σε μια φωτογραφία, οι αυξομειώσεις της έντασης του φωτός αποτυπώνονται πάνω στο φιλμ, ενώ το είδωλο σχηματίζεται από συνηθισμένα φωτεινά κύματα και είναι “δισδιάστατο“. Στο ολόγραμμα χρειαζόμαστε ακτίνες laser, και όχι συνηθισμένο φως, καθώς επίσης δύο ομάδες ακτινών και όχι μία. Μια ομάδα ακτινών ανακλάται από το αντικείμενο και πέφτει πάνω στο φιλμ. Η δεύτερη ομάδα των ακτινών φτάνει στο φιλμ χωρίς να περάσει από το αντικείμενο. Στην περιοχή συνάντησης των δύο ομάδων δημιουργούνται κροσσοί συμβολής, που αποτυπώνονται πάνω στο φιλμ. Όταν κοιτάζουμε το ολόγραμμα, αυτοί οι κροσσοί δημιουργούν το τρισδιάστατο είδωλο Υπέρυθρη Φωτογραφία Το ορατό φως είναι το μέσο με το οποίο οι άνθρωποι βλέπουν, όχι όμως αναγκαστικά και το μέσο με το οποίο παίρνουν φωτογραφίες. Το 1931 ανακαλύφθηκε ένα φιλμ που μπορεί να καταγράψει μια εικόνα με
13
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
ορισμένα είδη υπέρυθρου. Σήμερα, φωτογραφίες σε αυτή την περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μπορούν να τραβηχτούν με μια συνηθισμένη μηχανή και με υπέρυθρο φιλμ. Η υπέρυθρη φωτογραφία, αν και πρωτοξεκίνησε για στρατιωτικές ανάγκες, είναι πολύτιμη στην Ιατρική, αφού μπορούμε να φωτογραφίσουμε στο σκοτάδι, αλλά και κάτω από το δέρμα τις φλέβες ασθενών. Φωτογραφία Εγγύς Υπερύθρου (Θερμογράφημα) Αν στις φωτογραφίες χρησιμοποιήσουμε ακτινοβολία υπέρυθρου με μήκη κύματος κοντά στο ορατό, (εγγύς υπέρυθρη), τότε θα έχουμε μία εικόνα γνωστή σαν θερμογράφημα. Τα θερμογραφήματα είναι θερμικοί χάρτες που απεικονίζουν διαφορές θερμοκρασίας στο αντικείμενο που φωτογραφίζουμε. Έτσι, σε μία θερμική εικόνα τα σκούρα κομμάτια αντιπροσωπεύουν ψυχρά τμήματα του αντικειμένου και τα φωτεινά, θερμά τμήματα και αντίστοιχα στα έγχρωμα το κόκκινο αντιπροσωπεύει θερμές περιοχές, ενώ το πράσινο ψυχρές. Στις μέρες μας τα θερμογραφήματα χρησιμοποιούνται στη διάγνωση του καρκίνου Φωτογραφία Ακτίνων–γ Το 1896, ο φυσικός Becquerel ανακάλυψε τις ακτίνες–γ, που αποτελούν ένα ακόμη τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη λήψη φωτογραφιών. Από τις αρχές του 1946, οπότε και έγινε η πρώτη τέτοια φωτογράφηση, οι ακτίνες–γ βρήκαν εφαρμογή στην Αρχαιολογία και στην Ιστορία της Τέχνης και στην αποκάλυψη πλαστών έργων τέχνης. Η ικανότητά τους να διαπερνούν αδιαφανείς επιφάνειες χωρίς να καταστρέφουν το αντικείμενο, έκανε τα ραδιογραφήματα ανεκτίμητα στον έλεγχο της ποιότητας των προϊόντων, ακόμη και στη βιομηχανία αυτοκινήτων
14
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Φωτογραφία Ακτίνων Χ και Υπεριώδης Το υπεριώδες καλείται και “μαύρο φως“, γιατί οι λάμπες που το δημιουργούν δεν παράγουν ακτινοβολία ορατή στο μάτι. Με βάση τη δυνατότητα ανάκλασης ή φθορισμού διαφορετικών υλικών μπορούμε να πάρουμε φωτογραφίες στο υπεριώδες, με σκοπό για παράδειγμα την καταπολέμηση της πλαστογραφίας. Το 1895, ο φυσικός Roentgen ανακάλυψε τις ακτίνες Χ, που μπορούσαν να προσβάλλουν τη φωτογραφική πλάκα. Λόγω της μεγάλης διεισδυτικότητας των ακτινών Χ, αυτό το είδος φωτογράφησης εντάχθηκε άμεσα στην υπηρεσία των ιατρών, των μηχανικών, στην αναζήτηση ατελειών σε συγκολλήσεις μετάλλων, αλλά και των καλλιτεχνών στη μελέτη πολύ παλιών πινάκων. Φωτογραφίες με Ατομικά Σωματίδια Όπως οι ακτίνες–Χ διαπερνούν υλικά που είναι αδιαφανή στο ορατό φως, έτσι και τα νετρόνια, σωματίδια που αποτελούν βασικά συστατικά όλων των ατομικών πυρήνων, διαπερνούν υλικά που είναι αδιαπέραστα από τις ακτίνες–Χ, και παράγουν δικές τους χαρακτηριστικές εικόνες σκιών. Οι φωτογραφίες αυτές βρίσκουν εφαρμογή στον έλεγχο της ποιότητας των εκρηκτικών υλών και για την επιθεώρηση εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται από την αεροπορία και άλλες βιομηχανίες Φωτογραφίες Θερμών Αερίων Οι φωτεινές ακτίνες αλλάζουν κατεύθυνση όταν περνούν από ένα διαφανές μέσο σε ένα άλλο διαφορετικής πυκνότηταs, από τον αέρα στο νερό, από ένα αέριο σε άλλο ή ανάμεσα από ρεύματα του ίδιου αερίου σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Μια έξυπνη τεχνική καλείται φωτογραφία Schlieren και εκμεταλλεύεται τις πολύ μικρές αλλαγές κατεύθυνσης των ακτινών (διάθλαση), για να κάνει ορατές τις πιο εφήμερες κινήσεις ενός αερίου και για να δείξει στους επιστήμονες τι συμβαίνει σε απρόσιτες περιοχές, όπως είναι τα υπέρθερμα αέρια της εξάτμισης ενός κινητήρα αεριωθουμένου
15
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Φωτογραφίες Περίθλασης Ακτίνων–Χ και Ιόντων
Φωτογραφίες Kirlian
Με φωτογραφίες περίθλασης ακτίνων–Χ από ένα κρύσταλλο (βηρυλλίου) αποκαλύπτεται η συμμετρία διαφόρων κρυστάλλων. Τα μαύρα σημεία σε μια τέτοια εικόνα δεν είναι τα άτομα, άλλα ένα “σχέδιο” που δημιουργείται από τα άτομα του κρυστάλλου. Επειδή το σχέδιο εξαρτάται από τη διάταξη των ατόμων στον κρύσταλλο, η ανάλυση των διαφόρων φωτογραφιών περίθλασης ακτίνων–Χ δείχνει την ατομική δομή του κρυστάλλου. Το 1939, τη χρονιά που ανακαλύφθηκε και η τηλεόραση, ο ηλεκτρολόγος Semian Kirlian ανακάλυψε πως όταν δημιουργείται ένα ηλεκτρικό πεδίο υψηλής συχνότητας γύρω από ένα χέρι που βρίσκεται σε επαφή με μια φωτογραφική πλάκα, έχουμε το αποτύπωμα, όχι μόνο της εικόνας του αλλά και της “αιθερικής ακτινοβολίας” του. Αυτό ισχύει για κάθε ζωντανό οργανισμό. Αν και υπάρχει μια διαμάχη για το τι ακριβώς είναι αυτή η “αύρα“, το γεγονός ότι μεταβάλλεται ανάλογα με τη φυσική, τη συγκινησιακή ή τη νοητική κατάσταση του ατόμου έχει γίνει αντικείμενο μελέτης για πολλά χρόνια. Σήμερα μια ακόμα μεγάλη επανάσταση βρίσκεται στην αρχή της, αυτή της ψηφιακής φωτογραφίας. Είναι προφανές ότι σε κάποιους τομείς η ψηφιακή φωτογραφία είναι ακριβώς αυτό που έλειπε. Η παράκαμψη της διαδικασίας της εμφάνισης και εκτύπωσης, η οικονομία σε χρόνο, χρήμα και υλικά, αλλά και η ευκολία της χρωματικής διόρθωσης των φωτογραφιών με τον υπολογιστή και της μεταβίβασης
Η Ψηφιακή Φωτογραφία
16
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
των αρχείων των εικόνων με ηλεκτρονικό τρόπο είναι σημαντικότατα πλεονεκτήματα για χρήσεις όπως το ρεπορτάζ, η ιατροδικαστική, η επιστημονική έρευνα, η προώθηση προϊόντων ή ίσως η διαφήμιση. Βέβαια, για αρκετές ακόμα χρήσεις η ψηφιακή τεχνολογία δεν μπορεί να προσφέρει την ποιότητα εικόνας του φιλμ. Το μεγαλύτερο, επί του παρόντος, μειονέκτημα της ψηφιακής φωτογραφίας, πέραν της χαμηλότερης ποιότητας από αυτήν του παραδοσιακού φιλμ, είναι η ανάγκη μεσολάβησης υπολογιστή. Ακόμα και αυτό, ωστόσο, ενδέχεται σύντομα να αλλάξει, καθώς ήδη έχουν εμφανιστεί εκτυπωτές –ακόμα και για ερασιτεχνική χρήση– που τυπώνουν τις φωτογραφίες στα παραδοσιακά μεγέθη συνδεόμενοι απευθείας με τη φωτογραφική μηχανή.
17
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Είδη Φωτογραφικών Μηχανών Σήμερα υπάρχουν πολλοί τύποι φωτογραφικών μηχανών, που μπορούμε να τους ταξινομήσουμε ανάλογα με τις διαστάσεις του φιλμ που χρησιμοποιούν, το είδος του σκόπευτρου, τη θέση του φωτοφράκτη και ανάλογα με τα διάφορα δευτερεύοντα εξαρτήματα. Οι φωτογραφικές μηχανές διακρίνονται με βάση το μέγεθος του ειδώλου (format), που μπορούν να αποτυπώσουν πάνω στο φιλμ. Έτσι έχουμε μηχανές μεγάλου, μεσαίου ή μικρού “format”. Ανάλογα με τον τρόπο σκόπευσης διακρίνονται σε μηχανές με σκόπευτρο, μονοοπτικές ρεφλέξ, διοπτικές ρεφλέξ και μηχανές στούντιο. Είδη Φωτογραφικών Μηχανών
1) Μηχανή μικροσκοπικής οπής
2) Μηχανή για φιλμ δίσκου (Disc camera)
3) Μηχανή κασέτας 110 (Catridge instamatic)
4) Μηχανή κασέτας 126 (Catridge pocket)
5) Μηχανή 35 χιλ. μισού καρέ
6) Μηχανή 35 χιλ. με σκόπευτρο για απευθείας σκόπευση (View-finder camera)
7) Μηχανή 35 χιλ. μονοοπτική “ρεφλέξ” SLR
8) Μηχανή με φιλμ σε ρολό και απευθείας σκόπευση (Medium format rangefinder)
9) Μηχανή μονοοπτική “ρεφλέξ” με φιλμ σε ρολό (SLR roll film ή Medium form camera)
10) Μηχανή διοπτική “ρεφλέξ”
11) Μηχανή στούντιο
12) Μηχανή υπομινιατούρα
13) Μηχανή στιγμιαίας φωτογραφίας
14) Ειδικές μηχανές (κατασκοπευτικές, ιόντων, Χ,…..) Μηχανή Νάνος – Ντετέκτιβ Η πρώτη “μηχανή νάνος” εμφανίστηκε το 1934, με διαστάσεις 4χ4χ3 cm και ήταν κατασκευασμένη από βακελίτη, την πιο πρωτόγονη μορφή πλαστικού. Χρησιμοποιούσε μικρά φιλμάκια σε ρολά, είχε σταθερό φακό εστίασης και “παράθυρο” για τη σκόπευση της εικόνας. Κάθε μία από αυτές ήταν ελάχιστα μεγαλύτερη από ένα κουτόσπιρτο.
18
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Από το 1880 παρουσιάστηκαν μικρές εύχρηστες φωτογραφικές μηχανές με τις πιο παράδοξες μορφές. Μεταμορφωμένες σε καρφίτσες για γραβάτα, γυναικείες τσάντες, σε κουτιά, σε λαβές μπαστουνιών, ακόμα και σε περίστροφα, έγιναν σύντομα το αγαπημένο χόμπι πολλών, πουλώντας πάνω από 15.000 κομμάτια μέσα σε τρία χρόνια. Φωτογραφική μηχανή μινιατούρα Φωτογραφική Μηχανή Minox C. Οι διαστάσεις της μηχανής είναι λίγο μεγαλύτερες από έναν αναπτήρα. Το αρνητικό έχει διαστάσεις 8 x 11 χιλιοστά. Κατασκευασμένη με την ακρίβεια ρολογιού, είναι πλήρως εξοπλισμένη για φωτογραφίες ποιότητας, με ενσωματωμένο φωτόμετρο. Ο φακός των 15 χιλιοστών έχει σταθερό διάφραγμα 3,5. Το βάθος πεδίου του φακού είναι από 20 εκατοστά μέχρι το άπειρο. Φωτογραφική Μηχανή Στούντιο Εταιρεία κατασκευής: Gevaert, Γερμανία, αρχές 19ου αιώνα Αποτελείται από ένα φακό με διάφραγμα και μεταλλικό ελασματικό φωτοφράχτη, που καταλήγει με φυσούνα σε μία μεγάλη γυάλινη οθόνη εστίασης. Η εστίαση γίνεται μέσα από το φακό και το είδωλο εμφανίζεται ανεστραμμένο, σε μεγάλο μέγεθος, πάνω στη γυάλινη οθόνη. Η Λειτουργία της Φωτογραφικής ∆ιαδικασίας Το φως που πέφτει πάνω στο αντικείμενο ανακλάται και επιστρέφοντας περνά από το φακό, που βρίσκεται μπροστά στη μηχανή. Ο φακός συγκεντρώνει τις ακτίνες και προβάλλει ένα ανεστραμμένο είδωλο του αντικειμένου πάνω στο φιλμ, που είναι μέσα στη μηχανή και πίσω από το φακό. Στη συνέχεια, με μία χημική επεξεργασία, η εικόνα που έχει αποτυπωθεί στο φιλμ γίνεται ορατή και είναι είτε θετική (διαφάνειες), είτε αρνητική (φωτογραφίες). Η αρνητική εικόνα έχει ανεστραμμένους τους ανοιχτούς και σκούρους τόνους (μαυρόασπρη) ή ανεστραμμένα τα κύρια και συμπληρωματικά χρώματα (έγχρωμη). Προβάλλοντας την αρνητική εικόνα πάνω σε φωτοευαίσθητο χαρτί και ακολουθώντας νέα χημική διαδικασία, αποκτούμε την οριστική θετική φωτογραφία.
19
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Η Φωτογραφική Μηχανή Υπάρχουν κάμερες σε διάφορα μεγέθη και σχήματα, αλλά σχεδόν όλες έχουν πέντε μέρη. “Οι φακοί” είναι καμπύλα κομμάτια από γυαλί ή πλαστικό, που συγκεντρώνουν το φως για να σχηματιστεί η εικόνα στο φιλμ. Το “διάφραγμα” είναι μία τρύπα που αλλάζει μέγεθος, και επιτρέπει να περνάει περισσότερο ή λιγότερο φως. Ο φωτοφράκτης ή “κλείστρο” ελέγχει πόση ώρα το φως από το αντικείμενο πέφτει πάνω στο φιλμ. Ο “σκοτεινός θάλαμος” είναι συνήθως μαύρος από μέσα, ώστε να σταματάει κάθε τεχνητό φως. Τέλος το “φιλμ” είναι μια μεμβράνη καλυμμένη από ευαίσθητες στο φως χημικές ουσίες, όπου αποτυπώνεται η εικόνα. Άλλα απαραίτητα μέρη των μηχανών είναι το σύστημα σκόπευσης, το σύστημα κίνησης του φιλμ, το σύστημα εστίασης κ.α.. Φακοί Ο κανονικός φακός συγκεντρώνει τις φωτεινές ακτίνες του φωτογραφιζόμενου αντικειμένου και συνθέτει το ανεστραμμένο είδωλό του, που βλέπουμε από το σκόπευτρο (βιζέρ), στο φίλμ, στο βάθος της μηχανής. Τα βασικά είδη φακών που χρησιμοποιούνται στη φωτογραφία είναι τα παρακάτω: Ο τηλεφακός λειτουργεί σαν τηλεσκόπιο και τα αντικείμενα φαίνονται κοντινότερα και μεγαλύτερα. Ο ευρυγώνιος πιάνει πλατιές σκηνές και δείχνει τα αντικείμενα απομακρυσμένα μεταξύ τους. Μια ειδική κατηγορία ευρυγώνιων φακών έχει πάρα πολύ μεγάλη γωνία οράσεως από 180-220 μοίρες. ∆ηλαδή φωτογραφίζουν και μέρος του χώρου πίσω από τη μηχανή και είναι γνωστοί με την ονομασία “μάτι ψαριού” (fish eye). Ο αντικειμενικός φακός μεταβλητής εστιακής απόστασης (zoom) μας δίνει τη δυνατότητα να αλλάζουμε την προοπτική της φωτογραφίας και να καδράρουμε το θέμα μας με ακρίβεια. Οι αναμορφωτικοί φακοί για την προβολή κινηματογραφικών εικόνων σινεμασκόπ, επιτρέπουν τη συμπίεση πλατειάς σκηνής στις διαστάσεις του φιλμ και προβολή αυτού σε πλατιά οθόνη.
20
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Όλοι οι παραπάνω φακοί αποτελούνται από ένα σύστημα απλών φακών, η τεχνολογία των οποίων εντάσσεται στην “Οπτική“, που αποτελεί κλάδο της Φυσικής. Βάθος Πεδίου Το βάθος πεδίου είναι η απόσταση μεταξύ του σημείου που βρίσκεται πιο κοντά στο φακό και εκείνου που βρίσκεται πιο μακριά και τα οποία μπορούν ταυτόχρονα να εστιαστούν καθαρά πάνω στο φιλμ (νετάρισμα). Το βάθος πεδίου επηρεάζεται γενικά από το διάφραγμα, την εστιακή απόσταση του φωτογραφικού φακού και την απόσταση μηχανής–θέματος. Οι συνηθισμένες σύγχρονες φωτογραφικές μηχανές φέρουν ένα ακίνητο βαθμολογημένο δακτύλιο, (με αριθμούς-f), ο οποίος συνδυαζόμενος με το δακτύλιο των αποστάσεων, επιτρέπει τον προσδιορισμό του βάθους πεδίου στο χώρο πίσω από το εστιασμένο θέμα. Φίλτρα Τα φίλτρα είναι εξαρτήματα που απορροφούν ορισμένα χρώματα και αφήνουν να περάσουν τα υπόλοιπα. Για παράδειγμα ένα κίτρινο φίλτρο αφήνει να περάσει το κίτρινο χρώμα και κόβει το μπλε. Στη φωτογραφία χρησιμοποιούνται είτε για να διορθώσουμε την απόδοση των χρωμάτων, είτε για να δημιουργήσουμε κατά βούληση μια μεγαλύτερη αντίθεση ανάμεσα σε διάφορα χρώματα. Υπάρχουν και πολλά ειδικά φίλτρα, όπως για παράδειγμα της “υπεριώδους ακτινοβολίας“, που υπάρχει
21
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
έντονη στη θάλασσα και την οποία απορροφούν. Επίσης, τα φίλτρα της “ατμοσφαιρικής πάχνης” που ελαττώνουν την ατμοσφαιρική ομίχλη σε μακρινά τοπία. Υπάρχουν ακόμη και τα “πολωτικά” φίλτρα. Τα φίλτρα αυτά έχουν την ιδιότητα να κόβουν το πολωμένο φως που προέρχεται από αντανάκλαση σε γυάλινες επιφάνειες ή νερό. Φωτισμός Αντικειμένων Εκτός από το φυσικό φως, ο φωτισμός των διαφόρων αντικειμένων μπορεί να επιτευχθεί και με διάφορους τεχνητούς τρόπους. Το φωτογραφικό φλας είναι ένας από τους τρόπους αυτούς, με βασικό χαρακτηριστικό ότι ανάβει για ένα μικρό χρονικό διάστημα, μόνο κατά τη λήψη της φωτογραφίας. Τα φλας μπορούν να είναι είτε λάμπες με αναφλεγόμενο σύρμα, είτε ηλεκτρονικά φλας, με λάμπες που περιέχουν ένα αδρανές αέριο υπό πίεση. Ο διακόπτης που ανάβει τα φλας, είναι κατευθείαν συνδεδεμένος με το φωτοφράκτη της μηχανής, σε τρόπο που το φλας να ανάβει την κατάλληλη στιγμή.
Λήψη
Σε κάθε φωτογραφική μηχανή υπάρχουν σχεδόν πάντα οι εξής τρεις δυνατότητες ρύθμισης: η εστίαση, το διάφραγμα και ο χρόνος. Ο κατάλληλος συνδυασμός αυτών των ρυθμίσεων μας επιτρέπει να φωτογραφίζουμε σωστά το θέμα μας. Η εστίαση εξαρτάται από την απόσταση της μηχανής και αντικειμένου και προσδιορίζει
μαζί με το διάφραγμα το βάθος πεδίου της φωτογραφίας.Το διάφραγμα και ο χρόνος προσδιορίζουν μαζί την έκθεση του φιλμ, εξαρτώνται δε από τη φωτεινότητα του αντικειμένου, την ευαισθησία του φιλμ, και την εμφάνιση. Ο χρόνος μόνος του προσδιορίζει την απόδοση της κίνησης Σκοτεινός Θάλαμος H επεξεργασία του φιλμ πρέπει να γίνεται σε ένα δωμάτιο σκοτεινό, έτσι ώστε να προφυλάξουμε το φιλμ από το φως, που θα το προσέβαλλε και θα κατέστρεφε την εικόνα, που βρίσκεται σε λανθάνουσα μορφή. Ο χώρος αυτός, όπου γίνεται η εμφάνιση και η εκτύπωση του φιλμ ονομάζεται “σκοτεινός θάλαμος“. Πρέπει
22
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
να είναι σκοτεινός, με σταθερή θερμοκρασία και εξαερισμό για τις αναθυμιάσεις. Εκεί βρίσκονται οι λεκάνες με τα χημικά εμφάνισης, η εκτυπωτική μηχανή, καθώς και άλλα εξαρτήματα που ποικίλουν από το είδος των φωτογραφιών που θέλουμε να εκτυπώσουμε. Έκθεση Το φιλμ για να αποτυπώσει σωστά μια φωτογραφία πρέπει να δεχτεί μια ορισμένη ποσότητα φωτός. Η ευαισθησία ή αλλιώς ταχύτητα του φιλμ, καθορίζει τον απαιτούμενο χρόνο έκθεσης του φιλμ στο φως. Η ευαισθησία εκφράζεται σε βαθμούς της ενοποιημένης κλίμακας του ∆ιεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO), που αποτελεί ένωση των παλαιότερων κλιμάκων δεικτών ASA και βαθμών DIN. Με τη βοήθεια του διαφράγματος ρυθμίζουμε την ένταση του εισερχόμενου φωτός και με τη βοήθεια του φωτοφράκτη (οπτυρατέρ), κανονίζουμε τη διάρκεια του χρόνου που θα περνάει το φως μέσα από το φακό, που συνήθως κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου. Το γινόμενο της εντάσεως του εισερχόμενου φωτός και του χρόνου που επιτρέπεται στο φως να δράσει, αποτελεί αυτό που στην φωτογραφική ορολογία ονομάζεται, εκφώτιση.
Ο Μεγεθυντήρας
Πρόκειται για συσκευή μεγέθυνσης αρνητικών σε φωτογραφικό χαρτί. Αποτελείται από:Φωτεινή πηγή, συνήθως προβολέα, που βρίσκεται σε ένα φωτοστεγές κιβώτιο. Οπτικό σύστημα που εξασφαλίζει τον ομοιόμορφο φωτισμό του αρνητικού.Θήκη για την τοποθέτηση του αρνητικού, που το συγκρατεί τελείως επίπεδο. Φακό που προβάλει τη φωτισμένη εικόνα του αρνητικού. Ο φακός αυτός συνδέεται με τη θήκη του αρνητικού με μία φυσούνα και μπορεί να μεταβάλλει την απόστασή του από αυτή. Επίπεδη βάση, πάνω στην οποία προβάλλεται η εικόνα και τοποθετείται το φωτογραφικό χαρτί.
23
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Επεξεργασία Φιλμ Μετά τη φωτογράφηση, το εγγεγραμμένο πάνω στο φιλμ είδωλο είναι αόρατο και ονομάζεται λανθάνον. Μέσα σε ένα ειδικό δοχείο (τανκ), τοποθετούμε το φιλμ και ένα χημικό παρασκεύασμα, γνωστό σαν “εμφανιστή“. Ο σκοπός της εμφάνισης είναι να μαυρίσει εκείνα τα μέρη του φιλμ, που επηρεάστηκαν από το φως και να μετατρέψει τη λανθάνουσα εικόνα σε ορατή. Στη συνέχεια ακολουθεί η φάση της στερέωσης, κατά την οποία γεμίζουμε το τανκ με ένα άλλο υγρό γνωστό σαν “στερεωτή“. Ο “στερεωτής” θα διατηρήσει την εικόνα πάνω στο φιλμ χωρίς να μπορεί πλέον να καταστραφεί από το φως. Συγχρόνως διώχνει και το υλικό του φιλμ που δεν αντέδρασε με το φως κατά την έκθεση. Τέλος, ξεπλένουμε και στεγνώνουμε το φιλμ, στο οποίο υπάρχει πλέον η αρνητική φωτογραφία εμφανισμένη και στερεωμένη. Ασπρόμαυρο Φιλμ Τα φιλμ είναι πλαστικά υμένια που περιέχουν ενώσεις αργύρου, οι ιδιότητες των οποίων επιτρέπουν να σχηματίζονται ενώσεις και κρύσταλλοι, όταν αντιδρούν με ελεγχόμενο τρόπο στην ενέργεια των ακτίνων του φωτός. Ανάλογα με το πόσο φως θα πέσει πάνω στο φιλμ, το κάθε σημείο θα μαυρίσει λιγότερο ή περισσότερο και στην εμφάνιση θα μας δώσει την αρνητική εικόνα. Τα διάφορα φιλμ δεν μαυρίζουν κατά τον ίδιο τρόπο κάτω από την επίδραση του φωτός. Άλλα χρειάζονται λιγότερο και άλλα περισσότερο φως, για να μαυρίσουν το ίδιο. Έτσι τα “αργά” φιλμ δεν είναι ευαίσθητα στο φως και χρειάζονται περισσότερο χρόνο, ενώ τα “γρήγορα” είναι ευαίσθητα, δηλαδή επηρεάζονται το ίδιο με λιγότερο φως. Τα χρώματα των αντικειμένων αποδίδονται πάνω στο φιλμ και την τελική φωτογραφία με άσπρο, μαύρο και διάφορους τόνους του γκρίζου.
24
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Έγχρωμο Φιλμ Τα διάφορα έγχρωμα φιλμ χωρίζονται ανάλογα με τη χρωματική τους ευαισθησία στις εξής κατηγορίες: Στα κανονικά, όπου καταγράφεται μόνο το μπλε χρώμα και τα οποία χρησιμοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις αντιγράφων σχεδίων. Στα ορθοχρωματικά, τα οποία καταγράφουν το μπλε και το πράσινο και χρησιμοποιούνται κυρίως για πορτραίτα με τεχνητό φωτισμό. Στα παγχρωματικά και υπερπαγχρωματικά φιλμ, που είναι ευαίσθητα σε όλα σχεδόν τα χρώματα και χρησιμοποιούνται σήμερα ευρύτατα. Σήμερα, το πιο διαδεδομένο φιλμ είναι η ταινία πλάτους 35 mm με διατρήσεις, που δημιουργήθηκε το 1924 από τον Oscar Barnac. Παράλληλα με το αρνητικό φιλμ υπάρχει και το ανατρέψιμο ή αντιστρεπτό, το οποίο παράγει απευθείας θετικό είδωλο, που μπορεί να παρατηρηθεί με μεγεθυντικό φακό ή με προβολή (slide). Ειδικά Φιλμ Εκτός από τα κανονικά φιλμ κατασκευάζονται και ειδικά φιλμ, που καταγράφουν τις ακτίνες Χ ή τις τροχιές υποατομικών σωματιδίων. Φιλμ με υπέρλεπτο κόκκο κατασκευάζονται για τη μικροφωτογραφία, όπως για παρά– δειγμα για την κατασκευή ολοκληρωμένων κυκλωμάτων στη μικροηλεκτρονική. Ειδικά φιλμ χρησιμοποιούνται στην αστρονομία για την αποτύπωση αμυδρών ουράνιων αντικειμένων ύστερα από πολύ μεγάλους χρόνους έκθεσης.Ειδικά φιλμ ευαίσθητα στην υπέρυθρη ακτινοβολία χρησιμοποιούνται για την καταγραφή από αεροπλάνα ή δορυφόρους των διαφορών θερμοκρασίας ή για την απεικόνιση της συνεχούς κίνησης σωμάτων. Επεξεργασία Χαρτιού Η γνωστή φωτογραφία παράγεται από το αρνητικό φιλμ. Με το μεγεθυντή κάνουμε την εκτύπωση της φωτογραφίας και φτιάχνουμε τις μεγεθύνσεις. Για να κάνουμε ορατή την
25
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
εικόνα, μουσκεύουμε το φωτογραφικό χαρτί που φωτίστηκε στο μεγεθυντή σε ειδικό υγρό, τον εμφανιστή. Ακολούθως τη στερεώνουμε, τη βάζουμε δηλαδή σε μια λεκάνη με στερεωτικό για να μη σκουρύνει ή ξεθωριάσει. Η διαδικασία για να παραμείνει η εικόνα σταθερή και αμετάβλητη, γίνεται με ένα χημικό γνωστό σαν θειοθειϊκό νάτριο, (ο “στερεωτής” των φωτογράφων). Η ουσία αυτή διαλύει τους φωτοευαίσθητους κόκκους του αργύρου που δεν προσβλήθηκαν από το φως. Τέλος πλένουμε τη φωτογραφία με νερό και τη στεγνώνουμε.
26
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (Μηχανές και Films) Κινηματογραφικά Φιλμ Τα κινηματογραφικά φιλμ είναι σκέτες πλαστικές ταινίες οι οποίες έχουν δύο σειρές από τρύπες στα πλάγια. Το πλάτος τους είναι συνήθως 35, ή 16 χιλιοστά. Για την κατασκευή ερασιτεχνικών κινηματογραφικών φιλμ ή για την κατασκευή σλάϊντς ακολουθούμε την αντίστροφη εμφάνιση. Με αυτή τη μέθοδο λαμβάνουμε αμέσως ένα θετικό από το φιλμ, πάνω στο οποίο έγινε η έκθεση. Επάνω στο κινηματογραφικό φιλμ εγγράφεται και ο ήχος χρησιμοποιώντας μαγνητισμένα υλικά. Κινηματογραφική Μηχανή Προβολής Μηχανή Προβολής Pathe Kid 9,5 χιλιοστών. Πρόκειται για οπτική συσκευή προβολής κινηματογραφικών ταινιών σε οθόνη. Αποτελείται από δύο καρούλια, όπου αποθηκεύεται η ταινία πριν και μετά την προβολή και το σύστημα φωτισμού και προβολής του φιλμ στην οθόνη. Η προώθηση του φιλμ γίνεται με χειροκίνητη μανιβέλα. Κινηματογραφικές Μηχανές Λήψης Η κινηματογραφική μηχανή λήψης είναι μία οπτική συσκευή προοριζόμενη για κινηματογράφηση αντικειμένων σταθερών στο χώρο ή σε κίνηση. Λειτουργεί με βάση την αρχή των διαδοχικών εικόνων, που λαμβάνονται μία προς μία με τεχνική ανάλογη εκείνης που χρησιμοποιείται και κατά τη διάρκεια τη προβολής. Το κυριότερο μέρος είναι το κάτοπτρο (S), που εκτελεί χρέη φωτοφράκτη. Καθώς περιστρέφεται και επειδή φέρει κυκλική σχισμή, επιτρέπει στη διάβαση του φωτός μόνο όταν η σχισμή είναι μπροστά από το φακό. Αποτέλεσμα αυτής της τεχνικής είναι η καταγραφή διαδοχικών εικόνων δημιουργώντας ένα καρέ τη φορά. ∆ιάταξη Ολογραφίας Για την παραγωγή ολογραμμάτων είναι απαραίτητη μια διάταξη ολογραφίας. Το βασικό της στοιχείο είναι η πηγή φωτός laser. Αρχικά στην ολογραφία η δέσμη του laser διχοτομείται. Η “αντικειμενική” δέσμη, αφού περάσει από ένα φακό, ανακλάται προς το αντικείμενο και πέφτει στην ολογραφική πλάκα, που έχει επένδυση από φωτογραφικό γαλάκτωμα. Από την άλλη πλευρά, η δέσμη “αναφοράς” περνάει από ένα φακό και ανακλάται προς
27
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
το γαλάκτωμα, όπου συναντά την αντικειμενική δέσμη και δημιουργούνται κροσσοί συμβολής. Ανάλογα με τον τρόπο που δημιουργείται το ολόγραμμα έχουμε δύο είδη ολογραφίας, της “μεταβίβασης” και της “ανάκλασης“. Ολόγραμμα Ανάκλασης Το ολόγραμμα ανάκλασης δημιουργείται καθώς η δέσμη αναφοράς και η αντικειμενική δέσμη προσβάλλουν ένα παχύ φιλμ, η μία δέσμη από εμπρός και η άλλη από πίσω. Το φαινόμενο της συμβολής δημιουργεί και πάλι φωτεινούς και σκοτεινούς κροσσούς πάνω στο φιλμ.Η ανάκλαση των φωτεινών ακτίνων από τους κροσσούς δημιουργεί τρισδιάστατο είδωλο. Σε αντίθεση με τα ολογράμματα μεταβίβασης, τα ολογράμματα ανάκλασης μπορούν να εμφανιστούν και στο συνηθισμένο φως της ημέρας. Χρησιμοποιούνται συχνά στις πιστωτικές κάρτες για να διασφαλίζονται οι εταιρείες από το ενδεχόμενο πλαστογραφίας Ολόγραμμα Μεταβίβασης Το ολόγραμμα μεταβίβασης δημιουργείται από δύο δέσμες ακτίνων laser που προσβάλλουν την ολογραφική πλάκα. Η μία δέσμη είναι η αντικειμενική, η οποία στην εικόνα φωτίζει δύο μήλα. Τα μήλα ανακλούν τα φωτεινά κύματα του laser και τα διασκορπίζουν, όπως ακριβώς θα έκαναν αν δέχονταν συνηθισμένο ηλιακό φως. Στη συνέχεια τα κύματα εξαπλώνονται στο χώρο μέχρι να φτάσουν στο γαλάκτωμα. Την ίδια ακριβώς στιγμή φτάνουν στο γαλάκτωμα και τα κύματα της δέσμης αναφοράς. Η συνάντηση των δύο κυμάτων προκαλεί το φαινόμενο της συμβολής. Όταν συναντώνται δύο κύματα με την ίδια φάση, δημιουργείται ένα φωτεινό σημείο πάνω στην ολογραφική πλάκα. Όταν συναντηθούν κύματα με αντίθετη φάση, σχηματίζεται ένα σκοτεινό σημείο. Όλα μαζί τα φωτεινά και σκοτεινά σημεία φτιάχνουν ένα σχέδιο, το πρότυπο συμβολής, καθώς αποτυπώνονται πάνω στην πλάκα. Το ολόγραμμα μεταβίβασης εμφανίζεται μόνο όταν εκτεθεί σε ακτινοβολία laser.
28
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΟΝ 21Ο ΑΙΏΝΑ Η εποχή που ζούμε έχει σημαδευτεί από τη συνεχή τεχνολογική πρόοδο που έχει επιπτώσεις σε κάθε πτυχή της κοινωνικής, οικονομικής, εργασιακής κλπ. ζωής μας. Στην αρχή ήταν το ραδιόφωνο, μετά η τηλεόραση και το βίντεο και σήμερα το ∆ιαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα. Πέρα από όλες τις μεγάλες ανακαλύψεις του προηγούμενου αιώνα υπήρξαν πολλές αλλαγές στην τέχνη, η οποία βασίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό στις νέες τεχνολογίες. Μια μορφή τέχνης αποτελεί και η φωτογραφία, δηλαδή η απεικόνιση σε ένα κομμάτι (ειδικό) χαρτί μιας άποψης της πραγματικότητας. Η φωτογραφική τέχνη τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναπτυχθεί πολύ γρήγορα χάρις στην αυξανόμενη υπολογιστική ικανότητα των H/Y και την ανάπτυξη ειδικού λογισμικού σάρωσης, επεξεργασίας και ακριβούς εκτύπωσης φωτογραφιών. Τα νέα προγράμματα που υπάρχουν στην αγορά μας δίνουν τη δυνατότητα να επεξεργαστούμε κάθε φωτογραφία που διαθέτουμε σε ψηφιακή μορφή με ειδικά φίλτρα που παρέχουν δυνατότητες όπως αυξομείωσης της φωτεινότητας, παρεμβάσεις σε φθαρμένα σημεία (ρετουσάρισμα), πρόσθεση κίνησης ή 3-D υφής κλπ. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται στην (ηλεκτρονική) αγορά του ∆ιαδικτύου ηλεκτρονικά φωτογραφεία που αναλαμβάνουν να εμφανίσουν φωτογραφίες και να τις δημοσιεύσουν στο ∆ιαδίκτυο σε συγκεκριμένες διευθύνσεις από όπου μπορούν οι ενδιαφερόμενοι είτε να τις θαυμάσουν είτε να τις «κατεβάσουν» και να τις εκτυπώσουν αφού έχουν ανάλογη τεχνολογία. Αυτή η εφαρμογή μπορεί να είναι χρήσιμη και στη λειτουργία του τύπου με την αποστολή φωτογραφιών σε ειδησεογραφικά πρακτορεία ή δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Η πρόσβαση σε τέτοιου είδους πληροφορίες (προσωπικού χαρακτήρα) γίνεται με χρήση μοναδικών συνθηματικών. Μια ακόμη εξέλιξη στο χώρο αποτελεί το Photo CD-ROM, το οποίο αποτελεί ένα είδος οπτικού ψηφιακού δίσκου, ο οποίος έχει προορισμό την αποθήκευση φωτογραφιών με τη μορφή ηλεκτρονικού άλμπουμ. Υπάρχουν πλέον αρκετές παραλλαγές CD-ROM που εκτός από φωτογραφίες μπορεί να συνδυάζουν μαζί και κάποια κείμενα ή ήχους. Η τεχνολογία Photo CD- ROM μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παρουσιάσουμε με γρήγορο και απλό τρόπο ένα προϊόν, μια εταιρία, μια τελετή, μια τουριστική περιοχή, τις θέσεις ενός πολιτικού κόμματος κλπ. Στο μέλλον, τα ηλεκτρονικά φωτογραφεία, εφόσον έχουν εξασφαλίσει τον τεχνολογικό εξοπλισμό και το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό που είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις ανάγκες της Κοινωνίας της Πληροφορίας, μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στην παραγωγή πολυμεσικών τίτλων, στην προαγωγή του ηλεκτρονικού εμπορίου και γενικότερα σε πάσης φύσεως ψηφιακές καλλιτεχνικές εφαρμογές.
29
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Η δουλειά του παραδοσιακού φωτογράφου μπαίνει πλέον στο περιθώριο, με την πίεση της τεχνολογικής προόδου, και η μόνη διέξοδος να διατηρήσει τη θέση του σε μια μελλοντική «καλωδιακή» κοινωνία είναι να ακολουθήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις στον κλάδο του.
30
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣΠροιστορία4ος π.Χ. αιώνας (γύρω στο 350).: Ο Αριστοτέλης περιγράφει τον τρόπο που λειτουργεί η απλούστερη φωτογραφική μηχανή, η γνωστή ως camera obscura1000. μ.Χ: Ο Άραβας σοφός Αλχαζέν, μεταφράζει την περιγραφή της μηχανής του Αριστοτέλη στη γλώσσα του1490: Η camera obscura ήταν η πρώτη μεταφερόμενη φωτογραφική κατασκευή. ∆εν μπορούμε να την πούμε ακριβώς φωτογραφική μηχανή, γιατί δεν διέθετε φιλμ και φακό. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, γνώριζε και πιθανότατα χρησιμοποιούσε τις δυνατότητες αυτής της κατασκευής1530: Ντανιέλ Μπαρμπάρο. Τοποθέτησε πρώτος φακό σε camera obscura για να έχει καλύτερα αποτελέσματα1550: Ο Τζιρόλαμο Καρντάνο τοποθέτησε στο φακό και μηχανισμό διαφραγμάτων για να πετυχαίνει μεγαλύτερη ευκρίνεια.1558: Ο Τζιοβάνι Μπατίστα Ντέλα Πόρτα σχεδιάζει και δίνει πλήρη περιγραφή της camera obscura στο βιβλίο του που ασχολείται με τη φύση1604: Ο Ιταλός, φυσικός, Άγγελος Σάλα, παρατήρησε ότι κάποιες ενώσεις του αργύρου, άλλαζαν χρώμα στο φως του ήλιου, μαύριζαν. ∆εν μπόρεσε όμως να βρει κάποιο τρόπο για να διατηρήσει αυτήν την αλλαγή1600-1620: Η πρώτη φορητή μηχανή σε λογικές διαστάσεις, ώστε να τη μεταφέρουν δύο άτομα, camera obscura, πρόγονος της σημερινής φωτογραφικής μηχανής, φαίνεται ότι εμφανίστηκε γύρω στο διάστημα αυτό. Τη χρησιμοποιούσε ο αυστριακής καταγωγής αστρονόμος Γιόχαν Κέπλερ. Με αυτή σκιτσάριζε σε μεγάλο μέγεθος χαρτιού τοπία με μεγάλη ακρίβεια. Στην κυριολεξία έστηνε μια σκηνή σε ένα χώρο, κλείνονταν μέσα και σχεδίαζε με το λίγο φως που περνούσε μέσα από το υποτυπώδες οπτικό σύστημα, αυτό που σήμερα αρκεί ένα κλικ για να το πετύχουμε.1676: Έχουμε την πρώτη μηχανή με μεταβλητή εστιακή απόσταση και καθρέπτη αναστροφής της εικόνας, πατέντα του Γιόχαν Στουρμ, Γερμανού μαθηματικού. Μετά τα πράγματα δείχνουν ότι φωτομηχανικά λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμη, χρειάζεται και η χημεία. Μέχρι την εμφάνιση της δαγεροτυπίας οι μηχανές αυτές χρησιμοποιούσαν απλό χαρτί, πάνω στο οποίο σκιτσάριζαν το είδωλο. Πολλοί ζωγράφοι βρήκαν την κατασκευή αυτή πολύτιμη στο να σχεδιάζουν με ακρίβεια εικόνες με προοπτική και τοπία. Είναι απορίας άξιο, γιατί αργότερα μερικοί από αυτούς δεν δέχονταν τη φωτογραφία σαν μορφή τέχνης.1725: Ένας ακόμη ερευνητής, ο Γερμανός Ιωάννης Σουλτζ, κατάφερε να πάρει μια εφήμερη φωτογραφία χρησιμοποιώντας άλατα αργύρου, που άφηνε να εκτεθούν στο φως του ήλιου. 19ος Αιώνας1800: Ο Σερ Γουίλιαμ Χέρσελ ανακαλύπτει την υπέρυθρη ακτινοβολία. Σήμερα έχουμε και το υπέρυθρο φιλμ που δίνει φωτογραφίες με βάση τον υπέρυθρο φωτισμό, γι‘ αυτό και τα αποτελέσματα είναι διαφορετικά από αυτό που βλέπει το μάτι, προκαλώντας έκπληξη1802: Οι Ντάουι και Γουέντζγουντ καταφέρνουν να εκτυπώσουν περιγράμματα διαφόρων αντικειμένων, χωρίς τη χρήση φωτογραφικής μηχανής ή μηχανής εκτύπωσης. Τα είδωλα αυτά δεν μπορούν ακόμη να τα σταθεροποιήσουν με τη στερέωση που θα ανακαλυφθεί λίγα χρόνια αργότερα
31
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
1816: Ο Νιέπς παίρνει τις πρώτες πειραματικές φωτογραφίες αντικειμένων, χωρίς φωτογραφική μηχανή, που ακόμη όμως δεν μπορεί να σταθεροποιήσει.1821: Ο Σερ Τζον Χέρσελ χρησιμοποιεί το υποσουλφίτ και πετυχαίνει να σταθεροποιήσει το είδωλο. Η πραγματική εφαρμογή όμως της χρήσης αυτής θα έρθει αργότερα (1839). 1826: Ο Νιέπς είναι ο πρώτος που κατάφερε να καταγράψει εικόνες με τη βοήθεια του φωτός και να τις διατηρεί. Η πρώτη φωτογραφία του στην ιστορία χρειάστηκε χρόνο έκθεσης οκτώ ωρών, διάστημα όπου, όπως ήταν φυσικό, ο ήλιος έκανε την καθημερινή του βόλτα στον ουρανό. Ο πρώτος αυτός φωτογράφος πέθανε σαν όλους τους πρωτοπόρους, φτωχός και άγνωστος. Έτσι το έτος 1826 και ο Γάλλος Νιέπς, είναι τα σημαντικά που θα πρέπει να θυμόμαστε. Οι μέθοδός του ονομάστηκε ηλιογραφία. Παράλληλα, ο Νταγκέρ, αλληλογραφεί με τον Νιέπς και αναπτύσσει και αυτός τη μέθοδό του, που μας έδωσε τις θαυμάσιες δαγεροτυπίες 1829: Ο Νιέπς και ο Νταγκέρ υπογράφουν ένα συμβόλαιο συνεργασίας και αρχίζουν να ενημερώνουν ο ένας τον άλλον για την πρόοδό τους πάνω στη φωτογραφία1833: Ο Φοξ Τάλμποτ στην Αγγλία ήταν ακόμη ένας ανήσυχος μαθηματικός, που είχε τις ίδιες ιδέες με τον Νταγκέρ και τον Νιέπς, αλλά αγνοούσε τι είχαν καταφέρει. Κατάφερε να πάρει αρνητικές φωτογραφίες σε χαρτί και να τις σταθεροποιήσει 1835: Η πρώτη αρνητική φωτογραφία του Τάλμποτ σε χαρτί, το παράθυρο του σπιτιού του, ήταν γεγονός1837: Ο Νταγκέρ χρησιμοποιεί το θαλασσινό αλάτι για να στερεώνει (σταθεροποιεί) τις δαγεροτυπίες του 1839: Είναι η χρονιά δημοσιοποίησης της εφεύρεσης της φωτογραφίας στη Γαλλία. Η Ακαδημία των Επιστημών αναγνωρίζει επίσημα τη μέθοδο του Νταγκέρ (Daguerre).1839: Ένας ακόμη Γάλλος, δημόσιος υπάλληλος, ο Ιππόλυτος Μπαγιάρ, κατάφερε να παίρνει θετικές φωτογραφίες σε χαρτί και να παρουσιάσει την πρώτη φωτογραφική έκθεση 1840: Ο Γουόλκοτ ανοίγει το πρώτο φωτογραφείο στη Νέα Υόρκη για φωτογράφηση πορτρέτων. Σχεδιάζεται ο πρώτος φωτογραφικός φακός που έγινε με μαθηματικούς τύπους και κατασκευάστηκε λίγο αργότερα από τον Βοϊκτλάιντερ1841: Ο Τάλμποτ είχε τελειοποιήσει την εφεύρεσή του, οι χρόνοι έκθεσης ήταν περίπου 30 δευτερόλεπτα και μπορούσε να βγάλει ανάτυπα ξαναφωτογραφίζοντας την πρώτη αρνητική φωτογραφία. Ο Τάλμποτ αποκτά την ευρεσιτεχνία της φωτογραφικής μεθόδου του αρνητικό/θετικό πάνω σε χαρτιά ιωδιούχου αργύρου. Την πατέντα του ονομάζει καλοτυπία, από το ελληνικό κάλλος, που σημαίνει ομορφιά. 1843: Τέσσερα χρόνια μετά την αναγνώριση της εφεύρεσης της φωτογραφίας στη Γαλλία, έχουμε και στην Αγγλία ένα σημαντικό φωτογράφο, τον Οκτάβιο Χιλ. Οι φωτογραφίες του είναι έργα απίστευτης ομορφιάς, όπου ακόμη και σήμερα θεωρούνται αξεπέραστα. Μια ακόμη φωτογραφική μέθοδος, αυτή της καλοτυπίας, ανακαλύφθηκε από τον Φοξ Τάλμποτ, περίπου την ίδια εποχή με τη δαγεροτυπία. 1844: Εκδίδει ο Τάλμποτ το πρώτο του βιβλίο με φωτογραφίες1846: Ο Γάλλος, χημικός, Λουδοβίκος Μενάρ, ανακάλυψε ότι η νιτρική κυτταρίνη, όταν διαλυόταν σε μίγμα οινοπνεύματος και αιθέρα, έδινε ένα κολλώδες υγρό. Αυτό, όταν στέγνωνε γινόταν μια σκληρή, άχρωμη και διάφανη ουσία, το γνωστό ως κολλόδιο. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε στη χειρουργική. 1847: Έχουμε την πρώτη πλάκα , το πρώτο αρνητικό φιλμ σε τζάμι. Παρουσιάστηκε στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών, από τον Άμπελ Νιέπς, εξάδελφο του γνωστού μας πρωτοπόρου Νιέπς. Στην αρχή δεν έτυχε της ανάλογης υποδοχής από τους φωτογράφους, γιατί ήταν εύθραυστο και βαρύ υλικό.
32
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Για τη συγκράτηση της ευαίσθητης στο φως επίστρωσης, είχε χρησιμοποιήσει λεύκωμα αυγού. Την ίδια χρονιά τελειοποιείται η μέθοδος της καλοτυπίας1848: Ο Νιέπς ντε Σαιν Βίκτορ (ανιψιός του γνωστού Νιέπς), χρησιμοποιεί το γυαλί σαν βάση των αρνητικών 1849: Ο Σερ Ντ. Μπριούστερ, ανακαλύπτει το στερεοσκόπιο. Η τρέλα της στερεοσκοπικής φωτογραφίας θα έρθει λίγο αργότερα το 1851.1850: Ο Άγγλος, χημικός, Ροβέρτος Μπίγκχαμ, πάντρεψε το κολλόδιο με τη φωτογραφία. Οι πλάκες αυτές φωτογράφιζαν όσο ακόμη το κολλόδιο ήταν σε υγρή μορφή, δύσκολα λοιπόν θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ένα φωτογράφο με άνεση στη δουλειά του. Το καλό όμως ήταν οι σύντομοι χρόνοι έκθεσης, γύρω στα πέντε δευτερόλεπτα. 1851: Οι Σκοτ και Άρτσερ, τελειοποιούν τη μέθοδο του υγρού κολλοδίου με πλάκες, που έμελλε να γίνει το κύριο σύστημα φωτογράφησης για αρκετά χρόνια μετά. Οι Γουίπλ και Τζόουνς ανακαλύπτουν μια παρόμοια μέθοδο στην Αμερική, όπου το πίσω μέρος του γυαλιού ήταν βαμμένο μαύρο, για να φαίνεται η φωτογραφία σαν θετική (αμβροτυπία). 1852: Ο Α. Μάρτιν και η φεροτυπία του είναι μια παραλλαγή της αμβροτυπίας, αλλά επάνω σε μαυρισμένο μέταλλο, την ίδια χρονιά, έχουμε και την πρώτη στερεοσκοπική μηχανή με δύο φακούς, φτιαγμένη από τον Ντάνκερ.1853: Αναφέρεται ιστορικά σαν το πρώτο, γνωστό επαγγελματικό φωτογραφικό εργαστήριο, αυτό του Γάλλου Ναντάρ στο Παρίσι. 1853: Τη χρονιά αυτή έχουμε το πρώτο φωτογραφείο του Φίλιππου Μάργαρη στην Αθήνα και τις πρώτες καλοτυπίες τραβηγμένες από Έλληνα φωτογράφο.1855: Έχουμε φωτογραφίες από τον πόλεμο στην Κριμαία, από τους Ρότζερ Φέντον και Τζέιμς Ρόμπερτσον. Οι πρώτοι πολεμικοί φωτορεπόρτερ. Την ίδια χρονιά ο Πουατεβίν τυπώνει φωτολιθογραφίες επάνω σε πέτρα, που ευαισθητοποιούνται με διχρωμικό κάλιο, ζελατίνα και αραβική κόλλα. Η μέθοδος αυτή είναι γνωστή σαν μέθοδος εκτύπωσης διχρωμικού καλίου (gum bichromate). 1856: Η πρώτη σειρά αεροφωτογραφιών από αερόστατο. Ο Ναντάρ κατάφερε και τράβηξε συνολικά 70 φωτογραφίες. 1857: Κατασκευάζεται ο πρώτος απλανητικός φακός. Πρώτη αεροφωτογράφηση με αερόστατο από τον Ναντάρ, πάνω από το Παρίσι. Έχουμε την πρώτη στεγνή πλάκα. Νταλμάγερ και κατασκευή του πρώτου τριπλού απλανητικού φακού.1861: Ο Μάξουελ και η πρώτη έγχρωμη αναπαραγωγή με χρήση τριών μαυρόασπρων διαφανειών με τη χρήση φίλτρων των τριών βασικών χρωμάτων. Η αυγή της έγχρωμης φωτογραφίας. 1865: Ο Χουάιτ χρησιμοποιεί τη σκόνη μαγνησίου στην πρώτη φορητή, τεχνητή φωτιστική πηγή. Το πρώτο φλας είναι πραγματικότητα.1866: Ο Μ. Σάντζεζ κατασκευάζει φωτογραφικό χαρτί με βαριούχο επίστρωση.1868: Έχουμε τη μέθοδο έγχρωμης εκτύπωσης με την αφαιρετική τριχρωμία. Οι Ντουκός ντι Χάουρον (Ducow dy Hauron) και Γκρος έφτασαν σχεδόν μαζί στην περιγραφή αυτής της μεθόδου, από διαφορετικό δρόμο. 1870: Ο Νταγκρόν τυπώνει τις πρώτες μικροφωτογραφίες και τις εμπιστεύεται σε ταχυδρομικά περιστέρια κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Παρισιού. Την ίδια χρονιά, η εφημερίδα New York Daily Graphic, παίρνει τον πρώτο μόνιμο φωτορεπόρτερ στο προσωπικό της.1871: Ο Μάντοξ κατασκευάζει τις πρώτες στεγνές πλάκες με επικάλυψη βρωμιούχου αργύρου και ζελατίνας. Η εφαρμογή του προϊόντος μαζικά θα έρθει λίγο αργότερα, το 1878.
33
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
1872: Ο Ζιλό ανακαλύπτει τη φωτοτσιγκογραφία.1873: Ο Βόγκελ πετυχαίνει με την προσθήκη χρωστικών ουσιών να κάνει το μαυρόασπρο φιλμ ευαίσθητο και στο πράσινο.1879: Οι πρώτες γυάλινες πλάκες βιομηχανικής παραγωγής από τον Γεώργιο Ίστμαν.1880: Έχουμε την πρώτη εκτύπωση φωτογραφίας σε εφημερίδα με τη μέθοδο της φωτοτσιγκογραφίας.1882: Η βιομηχανική παραγωγή ορθοχρωματικών πλακών.1883: Φάρμερ και μέθοδος αδυνατίσματος πυκνότητας με σιδηροκυανιούχο κάλιο και υποσουλφίτ. 1885: Πίτερ Έμερσον και το πρώτο φωτογραφικό κίνημα για φυσικότητα.1888: Το πρώτο φιλμ είναι το αμερικάνικο φιλμ Ίστμαν και τη χρονιά αυτή έχουμε την πρώτη Kodak με ρολό φιλμ. Η πρώτη, προσιτή στον κόσμο φωτογραφική μηχανή του 1888, που παρουσίασε ο Γεώργιος Ίστμαν, συμπίπτει με τη χρονιά που κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του περιοδικού National Geographic, που έχει δημοσιεύσει από τότε μερικά από τα σημαντικότερα φωτογραφικά ρεπορτάζ. Η αναστάτωση και ο πυρετός της φωτογραφίας ανέβηκε κατακόρυφα. Το σελιλόιντ είναι ίσως ο μεγαλύτερος σταθμός στην ιστορία της φωτογραφίας.1889: Κυκλοφορεί ο πρώτος αναστιγματικός φακός από το εργοστάσιο Zeiss .Tο πρώτο φιλμ που μπορεί να φορτιστεί στη φωτογραφική μηχανή, ακόμη και σε φως ημέρας.1890: Χάρτερ & Ντρίφιλντ, οι πατέρες της φωτογραφικής φωτομετρίας.1891: Λίπμαν και μέθοδος έγχρωμης φωτογραφίας.1895: Στο Παρίσι γίνεται η πρώτη κινηματογραφική προβολή.1896: Για πρώτη φορά γκαλερί τέχνης παρουσιάζει φωτογραφίες . 20ος Αιώνας1901: Το σελιλόιντ γίνεται καλύτερο και δεν καίγεται.1904: Αύγουστος Λουμιέρ και η πρώτη έγχρωμη φωτογραφία.1906: Ράτεν και Γουέινράιτ, παρουσίασαν την πρώτη παγχρωματική πλάκα.1908: Η πρώτη τηλεφωτογραφία είναι γεγονός.1911: Οι πρώτες δοκιμές για τον ομιλούντα κινηματογράφο.1911-13: Έχουμε την πρώτη από τα 30 δοκιμαστικά μοντέλα της πλέον διάσημης φωτογραφικής μηχανής μικρού μεγέθους, τη γνωστή Leica και από το 1925 έχουμε μαζική παραγωγή.1912: Ο Ρούντολφ Φίσερ παρουσίασε την πρώτη εμουλσιόν με τρεις έγχρωμες επιστρώσεις, μία για κάθε χρώμα.1913: Έχουμε μαζικές φωτογραφικές εκτυπώσεις με θέματα μόδας στο περιοδικό Vogue.1916: Kυκλοφορεί το πρώτο Agfachrome από την Agfa.1920: Ο Άλφρεντ Στίγκλιτζ και μια παρέα φωτογράφων της εποχής, δημιουργούν ακόμη ένα φωτογραφικό κίνημα. Ο αναστιγματικός φακός Tessar, είναι ακόμη ένα ιστορικό φωτογραφικό επίτευγμα που υπάρχει ακόμη και σήμερα σε φωτογραφικές μηχανές. Έχουμε επίσης το πρώτο τρίφυλλο μεταλλικό κλείστρο.1921: Ε. Μπέλιν είναι ο άνθρωπος που πετυχαίνει να εκπέμψει και πάρει εικόνα με τη βοήθεια ασυρμάτου.1923: Mία πολύ σημαντική χρονιά στην ποιοτική φωτογραφία. Ο Μόχολι Νάγκι, αναλαμβάνει τη διεύθυνση του φωτογραφικού τμήματος του περίφημου Bauhaus στη Βαϊμάρη.
34
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
1925: Η πρώτη Leica κυκλοφορεί στη Γερμανία και είναι η μηχανή που με την ποιότητά της και το μικρό της μέγεθος έδωσε στο φωτογράφο τη μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και σιγουριά μέχρι σήμερα. Η Ermanox είναι ακόμη μια αξιόλογη μηχανή, αγαπητή σε πολλούς φωτογράφους της εποχής αυτής, για το πολύ φωτεινό της φακό. 1928: Ακόμη μια ιστορική φωτογραφική μηχανή κυκλοφορεί στη Γερμανία, η Rolleiflex, που είναι φτιαγμένη από τους Φρανκ και Χάιντεκε. Χρησιμοποιεί μεγαλύτερο φιλμ από τη Leica .1931: Τα πρώτα στροβοσκόπια δίνουν αφορμή για πειραματισμούς.1932: Ιδρύεται το γκρουπ F64 που μέλη του είναι φωτογράφοι σαν τον Άσελ Άνταμς, Γουέστον, Ντοροθέα Λανγκ που άφησαν μερικές από τις ομορφότερες φωτογραφίες. Έχουμε και το πρώτο φωτοηλεκτρικό φωτόμετρο Weston.
1935: Το πρώτο έγχρωμο, θετικό φιλμ για έγχρωμες διαφάνειες, το Kodachrome, από το εργαστήριο ερευνών του Ίστμαν είναι πραγματικότητα χάρη στους Λεοπόλδο Μέινς και Λεοπόλδο Γκοντόφσκι. Επίσης την ίδια χρονιά έχουμε από τον Λαπόρτ το πρώτο ηλεκτρονικό φλας, η χρήση του οποίου θα γενικευθεί μετά το 1945. 1936: Παρουσιάζεται η πρώτη μέθοδος παρασκευής έγχρωμης διαφάνειας από τους Μέινς και Κοντόφσκι, που λίγο αργότερα θα γίνει το πρώτο έγχρωμο θετικό φιλμ για διαφάνειες, το Kodachrome. Παρουσιάζονται δύο σημαντικές φωτογραφικές μηχανές: η Exacta, που είναι και η πρώτη μονορεφλέξ για φιλμ 24×36, και η Argus. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το πρώτο τεύχος του Life. 1940: Η φωτογραφία μπαίνει στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. 1942: Κυκλοφορεί το έγχρωμο φωτογραφικό χαρτί AgfaColor για εκτύπωση έγχρωμων φωτογραφιών. 1947: Κυκλοφορεί το πρώτο Ektachrome έγχρωμο, θετικό φιλμ της Kodak.
1948: Κυκλοφορεί η πρώτη Polaroid
1948: Ο Dennis Gabor διατυπώνει τη βασική θεωρία της ολογραφίας. 1948: Iδρύεται το ποιο γνωστό φωτοειδησεογραφικό πρακτορείο στον κόσμο, το Magnum.1950: Γίνεται η πρώτη έκθεση φωτογραφικών στην Κολωνία της Γερμανίας, η Photokina.1959: Έχουμε τις πρώτες φωτογραφίες της γης από δορυφόρο.1962: Στις 20 Φεβρουαρίου 1962 τραβήχτηκε η πρώτη φωτογραφία της γης από την σελήνη από τον Τζων Γκλέν και μάλιστα με μια απλή φτηνή φωτογραφική μηχανή. Από τότε μέχρι το 2000 έχουν τραβηχτεί πάνω από 300.000 φωτογραφίες από τους αστροναύτες . 1963: Κυκλοφορεί η μέθοδος εκτύπωσης έγχρωμων φωτογραφιών από έγχρωμες, θετικές διαφάνειες (Cibachrome).1967: Ιδρύεται στο Παρίσι το φωτοειδησεογραφικό πρακτορείο Gamma,.1970: Στην Αρλ γίνεται η πρώτη διεθνής φωτογραφική συνάντηση. 1973: Ιδρύεται το πρακτoρείο Sigma.1997: Βλέπουμε τις πρώτες ψηφιακές φωτογραφίες από τον Άρη.
35
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Λεξιλόγιο της Φωτογραφικής Τέχνης Απόδοση της Κίνησης: Απόδοση της Κίνησης είναι ο τρόπος που θα αποδώσουμε στη φωτογραφία ένα αντικείμενο που κινείται.Γωνία Οράσεως: Γωνία οράσεως είναι η περιοχή του χώρου που βλέπει ο φακός. Η γωνία αυτή εξαρτάται από δύο παράγοντες: το μέγεθος του αρνητικού της μηχανής και την απόσταση φακού– εικόνας, δηλαδή την εστιακή απόσταση του φακού ∆ιάφραγμα: Το φως περνάει στο μάτι μέσα από την κόρη. Στο σκοτάδι οι κόρες των ματιών μεγαλώνουν, για να δέχονται περισσότερο φως. Κάθε φωτογραφική μηχανή έχει ένα διάφραγμα, που κάνει την ίδια δουλειά με την κόρη του ματιού. Όσο λιγότερο είναι το φως, τόσο περισσότερο πρέπει να ανοίγει το διάφραγμα ∆ιόραμα (Diorama): Ήταν μια σειρά πανό, ζωγραφισμένα και από τις δύο πλευρές τους, που τα φώτιζε από διαφορετικές γωνίες και με διαφορετική ένταση, έτσι ώστε να φαίνεται ότι οι εικόνες ήταν ζωντανές και κινούνταν.Εκτύπωση: Η διαδικασία με την οποία παίρνουμε μια εικόνα (συνήθως θετική), εκθέτοντας ένα φωτοευαίσθητο υλικό (φιλμ ή χαρτί), στο φως που διέρχεται μέσα από μια άλλη εικόνα (συνήθως αρνητική). Εκφώτιση ή έκθεση: Η έκθεση της φωτογραφικής πλάκας ή του φιλμ στο φως, προκειμένου να αποτυπωθεί η εικόνα που σκοπεύει η φωτογραφική μηχανή. Στην πράξη το διάφραγμα ελέγχει την ένταση του φωτός και η ταχύτητα του φωτοφράχτη ελέγχει το χρόνοΚινηματογραφική Μηχανή Λήψης: Η κινηματογραφική μηχανή λήψης είναι μία οπτική συσκευή προοριζόμενη για κινηματογράφηση αντικειμένων σταθερών στο χώρο ή σε κίνηση. Λειτουργεί με βάση την αρχή των διαδοχικών εικόνων, που λαμβάνονται μία προς μία με τεχνική ανάλογη εκείνης που χρησιμοποιείται και κατά τη διάρκεια τη προβολής. Κινηματογραφικά Φιλμ: Τα κινηματογραφικά φιλμ είναι σκέτες πλαστικές ταινίες οι οποίες έχουν δύο σειρές από τρύπες στα πλάγια. Επάνω στο κινηματογραφικό φιλμ εγγράφεται και ο ήχος χρησιμοποιώντας μαγνητισμένα υλικάΚροσσοί Συμβολής: Όταν μια δέσμη από λευκό φως περάσει μέσα από δύο σχισμές που είναι αρκετά στενές και απέχουν ελάχιστα μεταξύ τους, τότε το φως σχηματίζει χρωματιστές λωρίδες, τους “κροσσούς συμβολής“. Στην πράξη, οι κροσσοί συμβολής παρουσιάζονται στους ιριδισμούς που φαίνονται σε μερικά πετρώματα όπως ο οπάλιος, τα λαμπερά χρώματα στα φτερά των παγωνιών, τα χρώματα στις σαπουνόφουσκες, στους δίσκους των CD κ.α. Λανθάνουσα μορφή: Λανθάνουσα μορφή λέγεται η μη παρατηρήσιμη εικόνα που έχει σχηματιστεί στο φιλμ ακριβώς μετά την εκφώτισή του.LASER: LASER = Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, δηλαδή ενίσχυση του φωτός με εκπομπή ακτινοβολίας ύστερα από διέγερση. Το φως που βλέπουμε είναι ένα μίγμα από διάφορα μήκη κύματος, δηλαδή χρώματα. Το φως που εκπέμπουν τα laser δεν περιέχει διάφορα μήκη κύματος, αλλά ένα μόνο. Το βασικό χαρακτηριστικό μιας δέσμης laser είναι η κανονικότητά της. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα μήκη κύματός της βρίσκονται σε συγχρονισμό, όπως μία άψογη ομάδα παρέλασης Μονοχρωματικό Φωτεινό Κύμα: Tο φως στη φυσική περιγράφεται και σαν ένα κύμα. Σαν μονοχρωματικό κύμα ονομάζουμε το φως που συνίσταται από ένα και μόνο μήκος κύματος. Το φυσικό
36
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
φως (ηλιακό) συνίσταται από πολλά μήκη κύματος. Το ουράνιο τόξο είναι το ηλιακό φως αναλυμένο σε διάφορα μήκη κύματος που το συνθέτουν. Το μήκος κύματος είναι η απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών κορυφών του κύματος. Το ανθρώπινο μάτι αντιλαμβάνεται περιορισμένο αριθμό μηκών κύματος, κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχεί σε κάποιο χρώμα. Πολωμένο Φως: Το φως κινείται με κυματική μορφή κατά μήκος μιας ευθείας γραμμής, εκτελώντας ταλαντώσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Η πόλωση που πετυχαίνεται με ένα φίλτρο πόλωσης, προκαλεί την ταλάντωση του φωτός σε ένα επίπεδο μόνο, μειώνοντας την ισχύ του. Τα φίλτρα πόλωσης χρησιμοποιούνται μπροστά από τους φακούς των φωτογραφικών μηχανών και μπροστά από τις φωτεινές πηγές, για να μειώσουν ή να απομακρύνουν τις αντανακλάσεις από τις επιφάνειες των αντικειμένων Πρότυπο Συμβολής: ∆ημιουργούνται στο ολόγραμμα μεταβίβασης από μικροσκοπικές φωτεινές και σκοτεινές περιοχές. Για να μας δώσουν το είδωλο, πρέπει να φωτίσουμε με ακτίνες laser συγκεκριμένου μήκους κύματοςΣκόπευτρο: Το σκόπευτρο είναι εκείνο το τμήμα της μηχανής από όπου βλέπουμε τη σκηνή που θα αποτυπωθεί πάνω στο φιλμ. Στερέωση: Χημική διαδικασία που απομακρύνει από το φωτοευαίσθητο υλικό το βρωμιούχο άργυρο που δεν έχει προσβληθεί από το φωςΣύστημα Εστίασης: Το σύστημα εστίασης μετακινεί το φακό μπρος ή πίσω για να αποτυπώσει ένα καθαρό είδωλο στο φιλμ Σύστημα Κινήσεως του Φιλμ: Το σύστημα κινήσεως του φιλμ τυλίγει το φιλμ μετά τη λήψη από τον ένα κύλινδρο στον άλλο ή σε κασέταΣύστημα Σκόπευσης: ∆είχνει την εικόνα που θα αποδώσει η μηχανή, είτε με μια σειρά από φακούς, είτε με τον ίδιο το φακό της μηχανής Υπέρυθρη Ακτινοβολία: Υπέρυθρη Ακτινοβολία είναι η περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος πέρα από το κόκκινο άκρο, που περιέχει ακτίνες ορατές για το ανθρώπινο μάτι. Οι υπέρυθρες ακτίνες μπορούν να καταγραφούν σε ειδικά ευαισθητοποιημένα φιλμ, δημιουργώντας ασπρόμαυρες ή έγχρωμες εικόνες που δεν επιτυγχάνονται συνήθως σε φωτογραφικά υλικά Φακός: Η λέξη φακός προέρχεται από την αντίστοιχη λέξη για τις… φακές! Οι φακές είναι πλατιές και στρογγυλές και εμφανίζουν εξογκώματα προς τα έξω, όπως ακριβώς και ένα κυρτός φακόςΦιλμ: Μεμβράνη καλυμμένη από ευαίσθητες στο φως χημικές ουσίες, όπου αποτυπώνεται η εικόνα. Φίλτρα: Τα φίλτρα είναι εξαρτήματα που απορροφούν ορισμένα χρώματα και αφήνουν να περάσουν τα υπόλοιπα. Φωτοφράκτης: Με τον όρο φωτοφράκτη εννοούμε μεταλλικά φύλλα ή μια υφασμάτινη ή μεταλλική οθόνη ή ένα δίσκο ή άλλο μετακινούμενο κάλυμμα στη μηχανή, το οποίο ελέγχει τη χρονική διάρκεια που το φως προσπίπτει στο φιλμ
37
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Φωτογραφία στο ∆ιαδίκτυο
Η ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ The Daguerian Society, http://abell.austinc.edu/dag/(Η Daguerian Society είναι ένας εξαιρετικά ενδιαφέρων τόπος γεμάτος πληροφορίες για τις προσπάθειες του Daguerre, των τεχνικών προβλημάτων που αντιμετώπισε και των λύσεων που έδωσε. Οι πολύ καλά πληροφοριακές σελίδες συνοδεύονται από πλήθος φωτογραφιών της εποχής, από εκτεταμένη βιβλιογραφία για το θέμα, ακόμα και από οδηγίες για το πώς θα φτιάξετε σήμερα τις δικές σας δαγεροτυπίες.) Graflex.Org, http://www.graflex.org/(Η Graflex είναι μια από τις σημαντικές φωτογραφικές μηχανές στην ιστορία της φωτογραφίας. Στο Graflex.Org θα βρείτε πολλά στοιχεία για την ιστορία της φωτογραφίας, άλλες διάσημες μηχανές καθώς και πληροφορίες για τη φωτογραφία μεγάλου φορμά γενικώς) Walker Magnum’s Kodak Collector’s page, http://www.ghg.net/mangum/Kodak/kodak.html («Ένας φωτογράφος παίρνει φωτογραφίες με τη μηχανή του. Αντίθετα ένας συλλέκτης παίρνει φωτογραφίες… των μηχανών του». Αυτό είναι το μότο που υποδέχεται τον επισκέπτη των συλλεκτικών σελίδων του Walker Magnum, ενός ανθρώπου που δεν διστάζει να παραδεχτεί ότι “έχει ψώνιο” με τις παλιές φωτογραφικές μηχανές, τον εξοπλισμό τους ακόμα και με τις παλιές διαφημίσεις για τις μηχανές αυτές. Επίκεντρο του ενδιαφέροντός του οι μηχανές της Eastman Kodak.) City Gallery, http://www.webcom.com/cityg/(Το City Gallery είναι ένας ιδιότυπος ιστορικός φωτογραφικός τόπος, γιατί συνδυάζει τη φωτογραφία και την ιστορία της με τη γενεαλογία, την προσπάθεια δηλαδή ανακατασκευής του γενεαλογικού δέντρου κάποιου ανθρώπου.) A HISTORY OF PHOTOGRAPHY, http://www.kbnet.co.uk/rleggat/photo/ (Τα πάντα γύρω από την ιστορία της φωτογραφίας, αν και χωρίς… φωτογραφίες.) ANSEL ADAMS GALLERY, http://www.adamsgallery.com/(∆ικτυακός τόπος αφιερωμένος στη ζωή και κυρίως στο έργο του γνωστού φωτογράφου Ansel Adams.) BOSTON UNIVERSITY ART GALLERY, http://software.bu.edu/ART/white.html (Το φωτογραφικό μουσείο του Πανεπιστημίου της Βοστόνης.) CALIFORNIA MUSEUM OF PHOTOGRAPHY, http://cmp1.ucr.edu/site/musecon.html (Φωτογραφικό μουσείο της Καλιφόρνια.) CALIFORNIA VIEWS, http://www.caviews.com/(Φωτογραφίες από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα στην Καλιφόρνια.) DUNDEE PHOTOGRAPHIC SOCIETY, http://ourworld.compuserve.com/homepages/DundeePhotographicSociety (Η δικτυακή σελίδα του παλαιότατου αυτού βρετανικού φωτογραφικού συλλόγου.) FIXING SHADOWS STILL PHOTOGRAPHY, http://catlin.clas.virginia.edu/shadows/ (Ένας τόπος αφιερωμένος στην “ανεπιτήδευτη” (straight) φωτογραφία, ιστορική και σύγχρονη.) GEORGE EASTMAN HOUSE, http://www.eastman.org/menu.html (Σημαντικό φωτογραφικό και κινηματογραφικό μουσείο.) TOKYO METROPOLITAN MUSEUM OF PHOTOGRAPHY, http://www.tokyo-photo- museum.or.jp/eng/index.html(Το σημαντικό μητροπολιτικό φωτογραφικό μουσείο του Τόκιο στο δίκτυο.)
38
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
OLD CAMERA PHOTOS, http://www.flash.net/~bobgil/cam/camera.html (Φωτογραφίες φωτογραφικών μηχανών που έχουν μείνει στην ιστορία.) THE 1896 WASHINGTON SALON AND ART PHOTOGRAPHIC EXHIBITION, http://www.si.edu/organiza/museums/nmah/ve/1896/w01.htm (Ιντερνετική “αναπαράσταση” των αιθουσών και των εκθεμάτων της έκθεσης καλλιτεχνικής φωτογραφίας του 1896 στην Ουάσινγκτον.) PHOTO GUIDE JAPAN, http://photojpn.org/HIST/hist1.html (Μια συνοπτική ιστορία της φωτογραφίας στην Ιαπωνία.) THE EYE PROTOCOL http://www.protocol.gr/(Ενδιαφέρων ελληνικός τόπος αφιερωμένος στη φωτογραφία, την τεχνική και την αισθητική της.) INTERNATIONAL CENTER OF PHOTOGRAPHY, http://www.icp.org/ (Ο δικτυακός τόπος του ∆ιεθνούς Κέντρου Φωτογραφίας.) VISION.NET http://www.vision-net.co.uk/(Βρετανικός δικτυακός τόπος αφιερωμένος στη φωτογραφία με πλήθος στοιχείων και παραπομπών.) ΜΑΘΗΜΑΤΑ ∆ια ∆ΙΚΤΥΟΥFocus on photography http://www.fodors.com/focus/ (Το Focus on Photography είναι ένα πολύ ενδιαφέρον δικτυακό φροντιστήριο φωτογραφίας.) Agfa Online Photo Course, http://www.agfaphoto.com/library/photocourse/index.html (Σχετικώς διαφορετική είναι η προσέγγιση του Agfa Online Photo Course, ενός δικτυακού “σεμιναρίου” φωτογραφίας που επιμελείται ο Γερμανός φωτογράφος Michael Nischke και φιλοξενείται στο δικτυακό τόπο της Agfa.) Better Photo http://www.jmiotke.addr.com/home.htm(Ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον δικτυακό σχολειό φωτογραφίας είναι το Better Photo. Το μάθημα έχει τη μορφή μικρών και απλών συμβουλών – απαντήσεων σε διάφορα ερωτήματα. Τα κείμενα συμπληρώνονται από μια σειρά οδηγών on-line που έχουν ως στόχο να σας βοηθήσουν στην επιλογή φωτογραφικής μηχανής, φακών, αξεσουάρ και φιλμ και να σας εισαγάγουν στον κόσμο της ψηφιακής φωτογραφίας. Τέλος, ιδιαίτερα χρήσιμος είναι ο εκτεταμένος βιβλιογραφικός οδηγός) Photo.net http://photo.net/photo/(Προϊόν προσωπικής εργασίας του Philip Greenspun, το Photo.net είναι ένας ιδιαίτερα εκτεταμένος δικτυακός τόπος με αντικείμενο τη φωτογραφία και την τεχνική της. Παράλληλα με τα άρθρα, ο Philip Greenspun έχει φτιάξει την προσωπική του δικτυακή φωτοθήκη, γεμάτη φωτογραφίες τοπίων, γεγονότων αλλά και του λευκού του σκύλου του George.) HardWare User (DigCameras), http://www.zdnet.com/products/camerauser/index.html (Πληροφορίες, αξιολογήσεις, τεχνικά χαρακτηριστικά, θεωρητικά άρθρα γύρω από την ψηφιακή φωτογραφία και το μέλλον της κ.λπ.) ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ και ΠΡΟΙΟΝΤΑ Kodak http://www.kodak.com(Ο δικτυακός τόπος της Kodak είναι εξαιρετικά εκτεταμένος και περιέχει σχεδόν τα πάντα: ενδιαφέρεστε για τη φωτογραφία και την τεχνική της; Μια σειρά από “μαθήματα” θα σας καθοδηγήσουν στα πρώτα σας βήματα.) Nikon Inc. http://www.nikon.com/(Η Nikon είναι μία από τις γνωστότερες και μεγαλύτερες εταιρείες οπτικού και φωτογραφικού εξοπλισμού με παρουσία σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο δικτυακός της τόπος αντιστοιχεί στο μέγεθός της.)
39
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
Canon http://www.canon.com(Η κεντρική σελίδα της Canon δεν είναι παρά μια πύλη προς τους κατά περιοχές τόπους της εταιρείας. Εκτός από τις σελίδες με πληροφορίες για τα προϊόντα της, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το εικονικό “μουσείο” φωτογραφικών μηχανών, όπου παρουσιάζονται στοιχεία για όλες τις φωτογραφικές μηχανές που έχει βγάλει η εταιρεία στην υπερ–εξηκονταετή ιστορία της, από την πρώτη Kwanon μέχρι τις πιο πρόσφατες αφίξεις.) Hasselblad Homepage, http://www.hasselblad.se/ FUJIFILM http://www.fujifilm.com/shock.htm (Ο δικτυακός τόπος της Fuji, μιας από τις σημαντικότερες εταιρείες φωτογραφικών φιλμ.) IPIX IMMERSIVE IMAGING, http://www.ipix.com/(Η IPIX έχει φτιάξει λογισμικό για τη δημιουργία φωτογραφικών περιβαλλόντων. Εδώ βρίσκεται η κεντρική της σελίδα, με πληροφορίες και παραπομπές.) MAMIYA http://www.mamiya.com/(Η Mamiya είναι μια εταιρεία που ειδικεύεται στις μηχανές μεσαίου φορμά.) MINOLTA http://www.minolta.com/(Μια ακόμα γνωστή εταιρεία φωτογραφικού εξοπλισμού και ο δικτυακός της τόπος.) OLYMPUS http://www.olympusamerica.com/home.html(Αν και οι φωτογραφικές μηχανές της Olympus δεν είναι καθόλου αμελητέες, η εταιρεία έχει και άλλα προϊόντα στον κατάλογό της.) PENTAX http://www.pentax.com/Frames/camera.html(Υπάρχουν πολλοί που πίνουν νερό στο όνομα των φωτογραφικών μηχανών Pentax. Έχουν δίκιο😉 POLAROID http://www.polaroid.com/(Για τους φανατικούς των στιγμιαίων φωτογραφιών.) ∆ΙΚΤΥΑΚΑ ALBUMS Kodak PhotoNet, http://kodak.photonet.com(Το PhotoNet της Kodak λειτουργεί με συνδρομή. ∆ίνοντας τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας και έναν κωδικό καθώς και τα στοιχεία της πιστωτικής σας κάρτας, αποκτάτε χώρο στο διακομιστή της εταιρείας, όπου μπορείτε να αποθηκεύσετε τις φωτογραφίες σας.) Konica Online Photo Centre http://www.konicaonline.com/(Το OnLine Photo Center της Konica δουλεύει όπως περίπου το Kodak PhotoNet.) PhotoConnect http://www.photoconnect.com/(Το PhotoConnect είναι μια ιδιαίτερη υπηρεσία δικτυακών φωτογραφικών άλμπουμ που απευθύνεται περισσότερο σε όσους έχουν ακίνητη περιουσία προς πώληση.)FotoWire http://www.fotowire.com/home/(To FotoWire είναι ένα ιδιότυπο ιντερνετικό φωτογραφικό εργαστήριο. Απευθύνεται σε όσους έχουν ψηφιακή κάμερα ή σαρωτή και θέλουν να αποκτήσουν μια όσο το δυνατόν καλύτερης ποιότητας εκτύπωση των αρχείων τους.) ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΑ ΣΥΛΛΟΓΕΣ HyperZine, http://www.hyperzine.com/(Το HyperZine είναι ένα δικτυακό περιοδικό για τη φωτογραφία και την τεχνική της. Στις σελίδες του φιλοξενεί παρουσιάσεις προϊόντων, απαντήσεις σε τεχνικά προβλήματα και συμβουλές, χώρο για μικρές αγγελίες, αναλύσεις αλλά και portfolio φωτογράφων, με
40
Οπτική Επικοινωνία: Η Ιστορία της Φωτογραφίας
επεξηγηματικά σχόλια πολλές φορές γύρω από τους λόγους που χρησιμοποιήθηκε κάποια τεχνική ή για το πώς πραγματοποιήθηκε ένα εφέ.) Photo Distinct News Online, http://www.pdn-pix.com/(Πολύ ενδιαφέρον δικτυακό περιοδικό για τη φωτογραφία. Μπορείτε, αν θέλετε, να συμμετάσχετε και στους διαγωνισμούς που διοργανώνονται κερδίζοντας δώρα ή βλέποντας τις φωτογραφίες σας να δημοσιεύονται στις εικονικές σελίδες του περιοδικού.) Corbis Images, http://www.corbisimages.com/(Η Corbis είναι μια εταιρεία που έχει αποκτήσει τα αποκλειστικά δικαιώματα περισσότερων από 18 εκατομμυρίων φωτογραφιών. ∆ραστηριοποιείται στην ψηφιοποίησή τους και την ηλεκτρονική τους διάθεση, είτε σε CD-ROM, είτε μέσω του Internet.) Φωτογραφικό Κέντρο Αθηνών, http://www.pca.gr/(Το Φωτογραφικό Κέντρο Αθηνών είναι ένας σύλλογος που ιδρύθηκε το 1979 και έχει ως στόχο τη διάδοση και την προώθηση της καλλιτεχνικής φωτογραφίας στην Ελλάδα.) The 55th Pictures of the year, http://www.poy.org/55/index.html(Το Pictures of the Year είναι ένας από τους μεγαλύτερους διαγωνισμούς φωτοδημοσιογραφίας, που διοργανώνεται εδώ και πενήντα πέντε χρόνια.) Time Life Photo Sight, http://www.pathfinder.com/photo/(Το Time Life Photo Sight είναι ένας δικτυακός τόπος αφιερωμένος στο φωτογραφικό υλικό που έχει συγκεντρωθεί στη συλλογή των περιοδικών που εκδίδονται από την Time Inc (Time, Life, Fortune, Sports Illustrated και λοιπά.) Maison Europeenne de la photographie, http://www.mep-fr.org/us/index.htm(Το ευρωπαϊκό σπίτι της φωτογραφίας είναι ένα φωτογραφικό μουσείο που βρίσκεται στο Παρίσι. Μία από τις λίγες ευρωπαϊκές προσπάθειες στο χώρο του ∆ικτύου.) ZONEZERO: FROM ANALOG TO DIGITAL PHOTOGRAPHY, http://www.zonezero.com/ (∆ικτυακό περιοδικό για τις σχέσεις των δύο κόσμων της αναλογικής και της ψηφιακής φωτογραφίας) GRAIN, http://www.best.com/~lloyd007/grain/ushgrain.shtml(∆ικτυακό περιοδικό αφιερωμένο στη φωτογραφία, ντοκουμέντο από όλο τον κόσμο.) PHOTO INSIDER MAGAZINE, http://www.photoinsider.com/(Η δικτυακή παρουσία του PhotoInsider, ενός ενδιαφέροντος φωτογραφικού περιοδικού.) PHOTOMAGAZINE http://www.photomagazine.com/(Ενδιαφέρον αμιγώς δικτυακό περιοδικό για τη φωτογραφία και την τεχνική της.) A LARGE FORMAT PHOTOGRAPHY HOMEPAGE, http://www.cs.berkeley.edu/~qtluong/photography/lf/index.html (Τα πάντα γύρω από τη φωτογραφία μεγάλου φορμά.) GREEK PHOTO WEB, http://www.ipix.com/(Ένας ελληνικός, δικτυακός τόπος, με πλούσιο πληροφοριακό υλικό και ευρετήρια φωτογράφων, πρακτορείων, υπηρεσιών.) THE GALLERY, http://www.amalthia.gr/the_gallery/index.htm(Ένας ελληνικός φωτογραφικός τόπος που φιλοξενεί “εκθέσεις” σύγχρονων Ελλήνων φωτογράφων.) WORLD PHOTO, http://www.worldphoto.com/ (Παρουσιάσεις του έργου φωτογράφων από όλο τον κόσμο.)
Widely acknowledged as an artist who defined his era, Mike Kelley (1954–2012) created a stunning and protean legacy that encompasses painting, sculpture, works on paper, installation, performance, music, video, photography, collaborative works and critical texts. In the largest exhibition of his work ever organized—and the first comprehensive survey attempted since 1993—the Stedelijk Museum Amsterdam presentation of Mike Kelley brings together over 200 works, spanning the artist’s 35-year career.
Organized chronologically for the most part, Mike Kelley fills virtually all of the 1792-square-meter (19.289-square-foot) temporary exhibition space in the new building of the expanded Stedelijk Museum. The exhibition will constitute an overview of the artist’s work from the mid-1970s until shortly before his death, allowing visitors to understand and appreciate the full scope of his achievements.
“Mike Kelley’s brilliance was rooted in his ability to dig critically into a world of cultural productions, representations, and constructions in all their messy contradictions, using a combination of incisive wit, poetic insight and uncanny associative power,” Ann Goldstein commented. “Nothing is sacrosanct in his work—not so-called high culture, history, literature, music, philosophy, psychology, religion or education. In bringing together his interest in so-called low culture—from crafts to comic strips—with a reconsideration of identity and sexuality, he was nothing less than revelatory.”
Credits
Music by Mike Kelley: Day is Done – Original Motion Picture Soundtrack (2005)
Photo: Mike Kelley (Wayne, MI (US), 1954 – South Pasadena, CA (US), 2012): Banana Man Costume (1981), Lifesize Courtesy Mike Kelley Foundation for the Arts
Met dank aan / Thanks to: Mike Kelley Foundation, Claire van Els, Rixt Hulshoff Pol, Dorine van Kampen Interviews & research: Fieke Tissink, Eline Timmer Camera & editing: Maaike Sips