TRANSFORM 2012/ Pandora’s Box/ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας/Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών (Φλώρινα)
Κέντρο Χαρακτικής Νεάπολης 5-23.9.2012
Κοιτώνες πρώην Στρατοπέδου Κόδρα 27.9.2012 – 6.10.2012
ΠΑΝΔΟΤΕΙΡΑ ΠΑΝΔΩΡΑ
Ο ανθρωπογονικός μύθος της Πανδώρας συνδέεται με μύθους που αναφέρονται στην
παράβαση της θείας εντολής και την τιμωρία που επέρχεται με την εξάπλωση των συμφορών
στο ανθρώπινο γένος. Η Πανδώρα, η πρώτη γυναίκα, το «καλόν κακόν», ως άλλη Εύα, είναι
αυτή που θα θέσει σε κίνηση την ιστορία, καθώς θα εξαπολύσει μέσα από το «κουτί» τα
δεινά και θα στερήσει από τους ανθρώπους την ευτυχία ενός γήινου παραδείσου. Η γυναίκα,
το κουτί, τα δεινά είναι οι τρεις άξονες γύρω από τους οποίους κινήθηκαν οι εργασίες των
φοιτητών του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής
Μακεδονίας.
Ποια είναι η Πανδώρα;
Η απατηλή και πανούργα φύση της στολισμένης, από την Αφροδίτη με χάρη, από την Αθηνά
με ικανότητα στα έργα και από τον Ερμή με «νου σκύλας», Πανδώρας παρουσιάζεται με τη
μορφή της γυναίκας από την περιοχή του «άλλου», μια γυναίκα διαφορετική και γι αυτό πιο
ελκυστική και απειλητική. Ωστόσο η κρυμμένη φαυλότητα της Πανδώρας έρχεται στο φως,
καθώς αποκαλύπτονται σώματα παραμορφωμένα και παρακμασμένα. Αν όμως η Πανδώρα
είναι η θηλυκή εικόνα της καταστροφικής δράσης, ο άλλος πόλος δεν είναι παρά η αρσενική
της εκδοχή. Η πράξη της Πανδώρας, παρά το σαφή καταλογισμό ευθυνών στα θηλυκού
γένους άτομα, αφορά την ανθρώπινη μοίρα, καθώς οι ενέργειες που διέπονται από φιλέρευνο
πνεύμα, την «περιέργεια», έχουν συχνά αμφίβολα αποτελέσματα.
Κουτί ή πιθάρι;
Το αινιγματικό αντικείμενο με το πολλά υποσχόμενο περιεχόμενο δεν ήταν παρά μια ακόμα
παγίδα των θεών, όπως και το πλάσιμο της γήινης Πανδώρας. Ανεξάρτητα από τη μορφή
του, το κουτί αποτελεί μια πρόκληση για την ανθρώπινη περιέργεια. Το κουτί όμως λειτουργεί
ως πρόσχημα. Η ανθρώπινη δράση είναι αυτή που εξαπολύει τα δεινά ή πραγματώνει
τα «αγαθά». Το κουτί ως βούληση και μνήμη. Η επιλογή για το άνοιγμά του, ακόμα και όταν
η συσκευασία προειδοποιεί για το περιεχόμενο, είναι μια πράξη, την ευθύνη της οποίας
αναλαμβάνει το δρων πρόσωπο. Την ίδια ευθύνη αναλαμβάνει και όποιος αναδεύει την
ατομική και συλλογική μνήμη, ερευνώντας, ανασκευάζοντας ή κατασκευάζοντας το παρελθόν.
Το «κακό» έρπει
Όταν συντελέστηκε η πράξη οι συμφορές πλημμύρισαν τον κόσμο. Τα έρπον «κακό»
παρασιτεί και πολλαπλασιάζεται, λιγότερο ή περισσότερο διακριτό, άλλοτε βασισμένο στην
αδυναμία της ανθρώπινης φύσης και άλλοτε αποτέλεσμα της οργανωμένης κοινωνικής ζωής.
Οι σύγχρονες εκδοχές του κακού ως «αμάρτημα» αφορούν το άγχος, την απομόνωση, την
άμβλυνση της σκέψης με την κατασταλτική δράση της τηλεόρασης, την «τυποποίηση» της
ίδιας της ζωής που γίνεται εμπόρευμα. Στον πάτο του πιθαριού η ελπίδα, ως μεταμφιεσμένη
συμφορά, μεταθέτει το τώρα στο αύριο, δημιουργεί ψευδαισθήσεις, αλλά και λειτουργεί
κατευναστικά στο φόβο και την απογοήτευση.
Οι φοιτητές του Τμήματος με τους δασκάλους τους διερεύνησαν τις διαφορετικές πτυχές του
μύθου της Πανδώρας, δίνοντας έμφαση στη διαλεκτική σχέση καλού-κακού και στον διφυή
χαρακτήρα της Πανδώρας ως πηγή δεινών και δημιουργίας. Εξάλλου κάθε απόφαση, κάθε
λόγος, κάθε πράξη -ιδιαίτερα όταν αφορά τη δημιουργική εργασία- είναι το άνοιγμα ενός
κουτιού με άγνωστες συνέπειες.
Ζωή Γοδόση
Επίκουρη καθηγήτρια στην Ιστορία της Τέχνης
Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών -Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Αναφορές
Κακριδής Ι.Θ. (επιμ.), Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986.
Κείμενα από τα project των εργαστηρίων για την έκθεση: www.eetf.uo
Συμμετέχοντες με το εργαστήριο πολυμέσων για την διαβαλκανική έκθεση ΤΟ ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ
Η θάλασσα είναι ένα απέραντο γαλάζιο οπού κρύβει πολλά δείνα άλλα και πολλές ομορφιές ,το κουτί της Πανδώρας έκρυβε και αυτό με την σειρά όλα τα δεινά του κόσμου άλλα και την ελπίδα.Εξάμηνο : 8ο
- Ηλέκτρα Μάιπα – Video εγκατάσταση
Η πίεση, το άγχος, οι οικονομικές δυσκολίες τον εγκλωβίζουν -τον άνθρωπο- σε ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής, επιβραδύνοντας τη ροή της σκέψης του. Όντας ένας απλός θεατής, οι αντιδράσεις ελαττώνονται προκαλώντας ολική σωματική και εγκεφαλική αδράνεια. Η αδράνεια αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ένα κατευθυνόμενο τέλμα.
Τίτλος : «Περίεργες σκέψεις»
Χρονολογία : 2009 Υλικά : Βίντεο Διάρκεια : 35’’ Ονοματεπώνυμο : Ηλέκτρα Μάιπα Εξάμηνο : 10ο
ΤΙΤΛΟΣ: ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ
ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 2011
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΕΡΓΟΥ : Video Art + Photo Shooting
Στοιχεία VIDEO : MP2, 03:09 (προδιαγραφές –προβολή) Στοιχεία Φωτογραφιών : 300 dpi(τυπώματα)
Εξάμηνο : 8o Είναι κατά σειρά το τρίτο απο τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Σύμφωνα με την παράδοση, κάθε αμάρτημα εκπροσωπείται απο έναν δαίμονα.΄΄. Δυό ΄΄Λαίμαργοι΄΄ εκπρόσωποι του Βελζεβούλ απολαμβάνουν ένα λουκούλιο γεύμα,με το κραυγαλέο ένστικτο της πείνας που σκιαγραφεί επιτιδευμένα,την κοινωνική μας συμπεριφορά. Η ΄Λαιμαργία και η επιδίωξη της ικανοποίησής της, αποσκοπεί να δημιουργήσει μόνο συγκρούσεις και ανεκδιήγητες συμπεριφορές με απότερο σκοπό την κατακτησή της. Μια αλοτριωμένη αίσθηση της κοινωνικής και συναισθηματικής πείνας που διακυβεύει την ζωή μας και στηρίζει με συμβολικό τρόπο τα νοήματα ,της καθημερινότητάς μας σε ενα πλαίσιο μιάς ομαλής συνεύρεσης- συνεργασίας. Μετατρέπουν το περιβάλλον του ΄΄φαινομενικά΄΄δίκαιου μοιράσματος σε σκηνή παρακμης. Η λαιμαργία μας,μπορεί και καταβροχθίζει ηθικές και ιδεολογικές αξίες και οδιγεί σ’ενα κυνήγι αδυσώπιτων συμφερόντων.Κάθε άλλο,λοιπόν η κοινωνική και ψυχολογική μας Λαιμαργία συγχέεται χώρις ενδοιασμό με τα΄΄δεινά΄΄και τα ΄΄κακά΄΄ που σκορπίστηκαν απο το πιθάρι ή το κουτί της Πανδώρας, ή ακόμα να είναι και το αποτέλεσμα της πράξης αυτης, που οδήγησε στον κοινωνικο μας κανιβαλισμό.
- Χρήστος Σκούρτης -Videoεγκατάσταση
Τίτλος : Ελπίδα
Οι προεκτάσεις που μπορεί να πάρει ο μύθος του Κουτιού της Πανδώρας είναι πάρα πολλές όπως πολλά είναι επίσης και τα νοήματα που μπορεί κάποιος να εξάγει από αυτήν την ιστορία. Μέσα από την εργασία μου προσπάθησα να προσεγγίσω μια μικρή λεπτομέρεια του μύθου που μου κέντρισε το ενδιαφέρον και είχε να κάνει με την ελπίδα.
Διαβάζοντας τον δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος τι ακριβώς αντιπροσώπευε η ελπίδα μέσα στο κουτί. Ήταν το φάρμακο που θα έσωζε τους ανθρώπους από τα δεινά τους ή ήταν άλλο ένα κακό κλεισμένο μαζί με όλα τα άλλα; Είναι καλό να ελπίζουμε ή πρέπει να ζούμε χωρίς να περιμένουμε τίποτα και από κανέναν; Πρέπει να περιμένουμε ένα καλύτερο αύριο ή να μην τρέφουμε ελπίδες για τίποτα;
Ερωτήματα όπως τα παραπάνω έγιναν αφορμή για να συντάξω δυο κείμενα περίπου 100 λέξεων και να επιχειρηματολογήσω για την ελπίδα. Οι λέξεις των κειμένων γράφτηκαν με φως και καταγράφηκαν μέσα από μια φωτογραφική μηχανή η οποία τραβούσε φωτογραφίες με πολλή αργή ταχύτητα. Το αποτέλεσμα ήταν να συλλέξω περίπου 480 φωτογραφίες jpeg τις οποίες και προβάλλω με την μέθοδο του stop motion με δυο video περίπου 100sec το κάθε ένα.
Στην σχολή η προβολή της εργασίας μου έγινε σε μια μακέτα η οποία έμοιαζε με μια σκάλα και οι δυο προτζέκτορες βρίσκονταν κάθετα προς αυτή. (Οι προβολές γίνονταν με την φορά που έχουν τα βέλη)
Παράλληλα μετέτρεψα τα κείμενα με την βοήθεια ειδικού διαδικτυακού μεταφραστή σε κώδικα μορς. Έτσι την ίδια στιγμή που βλέπεις το κείμενο μπορείς και να το το ακούς σε γλώσσα μορς. Τα δυο video αυτή την στιγμή μπορούν να προβληθούν μόνο με την χρήση του προγράμματος quic time player.
Μέσα απο αυτή την ταυτόχρονη προβολή προσπάθησα να δείξω πως τελικά η ελπίδα βρίσκεται στην ένωση, στο σημείο συνάντησης των απόψεων μας για αυτήν, στα κοινά σημεία των επιχειρημάτων και των κείμενων που συνέταξα. Στα θετικά γνωρίσματα των απόψεων μας και στο μέτρο.
Ακολουθούν τα κείμενα για την Ελπίδα.
Το να ελπίζει κανείς έχει την έννοια ότι δεν κάμπτεται από τα άγχη που τον συνθλίβουν, δεν υιοθετεί ηττοπαθή στάση και δε νικέται από την κατάθλιψη μπροστά σε δύσκολες προκλήσεις ή εμπόδια. Ελπίδα είναι η προβολή στο μέλλον για κάτι καλύτερο, για βελτίωση. Η Ελπίδα είναι άμεσα συνδεδεμένη με το χρόνο, δηλαδή με το μέλλον. Ελπίζουμε γιατί θέλουμε αύριο κάτι διαφορετικό, μία βελτιωμένη κατάσταση. Λίγη σημασία έχει αν τρέφουμε προσδοκίες, μεγάλες ή μικρές, υλικές ή πνευματικές,. Μεγαλύτερη σημασία έχει ότι μπορούμε και το πράττουμε. Και αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό που έχει ο άνθρωπος: έχει συνείδηση του ιστορικού του χρόνου και μπορεί να ελπίζει, να θέλει, να αγωνίζεται και να προσδοκά. «Στην πραγματικοτητα, η ελπιδα είναι το χειροτερο από όλα τα κακα, γιατί παρατεινει τα βασανα του ανθρωπου»Φρίντριχ ΝίτσεΟι αρχαίοι Έλληνες δεν έτρεφαν ελπίδες. Η ελπίδα για αυτούς, αντίθετα με ότι πιστεύουμε σήμερα, σήμαινε παραίτηση και ζω δεν σημαίνει παραιτούμαι. Εμείς έχουμε καταφέρει να βγάλουμε από το κουτί ότι οι αρχαίοι θεωρούσαν το χειρότερο από όλα τα κακά.Πότε θα καταλάβουμε ότι η ελπίδα είναι μια ψευδαίσθηση που απλά μας κάνει να είμαστε πιο ευτυχισμένοι για όσο αγωνιζόμαστε;
«Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.»
Νίκος Καζαντζάκης
- Νίκος Παναγιωτόπουλος –Εγκατάσταση()
Tίτλος : Pandora’sbox
Χρονολογία : 6/6/2012
Διαστάσεις : Κύβος 30 cm
Υλικά : Μέταλλο , αντιστάσεις , thermometricpaint , φωτοκύτταρο
Ειδικές πληροφορίες : Η κατασκευή θα ήταν επιθυμητό να βρίσκεται σε χώρο με χαμηλή θερμοκρασία (16-20οc), τοποθετημένη πάνω σε ένα βάθρο. Επίσης να βρίσκεται κοντά σε παροχή ρεύματος.
PANDORAS
BOX
Pandora’s box is a sculpture based on a project with the same title.
In ancient Greek mythology Pandora was a princess and the first woman in the world. Gods envied her because of her beauty and they wanted to trick her. So they gave her a box that contained all good and all evil. They told her never to open it , but Pandora was too curious, so one day she couldn’t stand the curiosity and she opened the box. Suddenly, all the evil spread to the whole world and the only thing left in the box was hope, the last good element.
So for this subject I made a metal box that is pitch black. The square works symbolically for the box and black works for the negative-evil concepts that the box contains. When the viewer comes to see the square the box <> and from black it becomes white. White symbolizes the last benevolent elements that are left in the box.
The time when the box is <> on every side of the square appears a word that is connected with the good and evil
The words are:
KNOWLEDGE : Knowledge is connected with good and evil in most cultures like the Christian culture. When Eve eats the fruit of knowledge , suddenly, she knows about the good and evil and in the further story the knowledge brings their loss of their innocence and their exile from heavens.
HUMAN: Every human being incorporates an equal amount of good and evil. The human sub stance is the equation of good=evil. So humans are connected with the good and evil of Pandora’s box.
HOPE: Hope is the last thing that remained in Pandora’s box. Hope was used from Pandora as an antidote for all the evil that unleashed to the world.
π : The infinity number that many believe that is the number of God. Also π is the first letter of the name Pandora (Πανδώρα in Greek), moreover Pandora means the one who brings the gifts. So if we tell that π=3,14.. and that numbers equals to God then the Pandora is the gift of the Gods to humanity and also the curse. Many believe that Pandora made by the Gods to punish humans for using the flame that Promethean gave to them. The punishment was the disaster that brought to them by Pandora when she opened the box. π factions symbolically as the wrath of the Gods to humans.
- Χριστίνα Τζάνη VIDEO-STOP MOTION
4ο Εξάμηνο
Τίτλος έργου : Τηλενουβέλα
Έτος: 2012
Video Stop Motion Animation
Διάρκεια : 02:08 λεπτά
Σαν Πανδώρα που σκόρπισε τα κακά παρουσιάζεται η κυβέρνηση (με γυναικεία μορφή) .Προσπάθησα να θίξω επίκαιρα θέματα τα οποία απασχολούν όλους τους Έλληνες πλέον επί καθημερινής βάσεως. Διακωμώδησα κατά κάποιο τρόπο τις συνθήκες με τις οποίες η πολιτική της χώρας μας ,μας επέφερε τόσα δεινά που στοιχειώνουν την καθημερινότητα μας σαν λαό.
Χρησιμοποίησα κούκλες του εμπορίου πετυχαίνοντάς τις εκφράσεις τους με την προσθήκη πλαστελίνης για την δημιουργία μιας ψευδαίσθησης ρεαλισμού και δημιουργώντας δικά μου σκηνικά όπου διαδραματίστηκαν οι σκηνές.
Ονοματεπωνυμο: Μερώπη Παύλου Β΄ Εξάμηνο
Τίτλοςέργου: ASPHYXIA Video Art2012
